Γιατί είναι τόσο σημαντική δεξιότητα η ψυχική ανθεκτικότητα και πώς μπορούμε να την ενισχύσουμε;

Γράφει η Ελευθερία Μελ. Μουστάκα

MSc Ψυχολόγος

Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία

Τους τελευταίους μήνες όλοι οι άνθρωποι δοκιμαζόμαστε ψυχολογικά και συναισθηματικά από τις αλλαγές και τους περιορισμούς που έχουν μπει στη ζωή μας. Απολύτως φυσιολογικά συναισθήματα όπως είναι ο φόβος και η ανησυχία, έχουν κάνει την εμφάνισή τους στην πρωτόγνωρη αυτή κατάσταση που βιώνουμε. Αναμφισβήτητα όμως οι δυσκολίες και οι αναποδιές αποτελούν μέρος της ζωής μας. Δεν υπάρχει άνθρωπος που στην πορεία της ζωής του να μην κλήθηκε να διαχειριστεί τουλάχιστον μια απαιτητική κατάσταση. Αυτό όμως που έρχονται να μας τονίσουν τα τελευταία επιστημονικά ευρήματα είναι πως δεν παίζουν καθοριστικό ρόλο στη ζωή μας οι αντιξοότητες, όσο η ικανότητά μας να τις ξεπεράσουμε και να προχωρήσουμε τη ζωή μας μπροστά. Η δεξιότητα αυτή ονομάζεται ψυχική ανθεκτικότητα. Τι εννοούμε όμως με τον όρο αυτό;

Ως ψυχική ανθεκτικότητα ορίζεται η ικανότητα του ατόμου να προσαρμόζεται στις δυσκολίες και τις κρίσιμες καταστάσεις. Οι άνθρωποι με μεγάλη ψυχική ανθεκτικότητα ανταποκρίνονται ευκολότερα στις άσχημες καταστάσεις, χωρίς να καταρρακώνονται από αυτές, δε δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στις αλλαγές της ζωής και αντιλαμβάνονται τις αντιξοότητες ως ευκαιρίες μάθησης και ανάπτυξης. Επιστημονικές έρευνες δείχνουν πως τα άτομα που αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα τις μικρές δυσκολίες, θα αντιμετωπίσουν και τις μεγάλες δυσκολίες ευκολότερα. Όλοι οι άνθρωποι γεννιόμαστε με τη δεξιότητα αυτή όμως μετά ο κάθε ένας από εμάς είναι υπεύθυνος για να την αναπτύξει.

Τι μπορείς να κάνεις λοιπόν εσύ για να βελτιώσεις την ψυχική σου ανθεκτικότητα;

• Ανάπτυξε τη σωστή στάση ζωής. Τα άτομα με μεγάλη ψυχική ανθεκτικότητα αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες ως μαθήματα ζωής μέσα από τα οποία μόνο μαθαίνουν χωρίς να φοβούνται υπερβολικά, χωρίς να νιώθουν ντροπή και οίκτο για τον εαυτό τους. Όπως έλεγε και ο φιλόσοφος Επίκτητος ο άνθρωπος δεν ταράζεται από τις καταστάσεις αλλά από τις ερμηνείες που κάνει για τις καταστάσεις. Για αυτό το λόγο και όλοι οι άνθρωποι δε βιώνουμε με τον ίδιο τρόπο τις αντίξοες συνθήκες.
• Δημιούργησε εσωτερική έδρα ελέγχου. Οι ψυχικά ανθεκτικοί άνθρωποι νιώθουν πως αυτοί έχουν τον έλεγχο στη ζωή τους. Δηλαδή οποιαδήποτε αντιξοότητα και αν συμβεί ξέρουν βαθιά μέσα τους πως αυτοί θα αποφασίσουν πως θα αντιδράσουν και πώς θα αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Ως εσωτερική έδρα ελέγχου ορίζεται η αντίληψη που έχει ο άνθρωπος πως αυτός κάνει κουμάντο στη ζωή του. Αντίθετα, υπάρχουν άνθρωποι με εξωτερική έδρα ελέγχου και είναι όλοι αυτοί που θεωρούν πως είναι αβοήθητοι γιατί η μοίρα, η τύχη, μια ανώτερη δύναμη, το σύμπαν τους φέρνει τις δυσκολίες και αυτοί χρειάζεται να τις υπομείνουν χωρίς να μπορούν να κάνουν τίποτα. Αν αναγνωρίζεις στον εαυτό σου ότι έχεις εξωτερική έδρα ελέγχου, μάθε για τους τρόπους που μπορείς να το αλλάξεις αυτό.
• Φτιάξε ένα υποστηρικτικό δίκτυο. Όλοι ξέρουμε πολύ καλά πως οι φίλοι μας και η οικογένειά μας στις δύσκολες στιγμές είναι πολύ σημαντικό στήριγμα. Είναι βασικό να νιώθουμε ότι έχουμε στη ζωή μας ανθρώπους που περιμένουν να μας βοηθήσουν με όποιο τρόπο μπορούν ή ακόμα και να μην μπορούν να βοηθήσουν είναι εκεί για να μας ακούσουν. Άνθρωποι χωρίς υποστηρικτικό δίκτυο νιώθουν περισσότερο εκτεθειμένοι και ευάλωτοι στις δυσκολίες.
• Βάλε τη γυμναστική στη ζωή σου. Όσο και αν με το πρώτο άκουσμα αναρωτιέσαι πώς ενισχύει η γυμναστική την ψυχική ανθεκτικότητα και όμως έτσι είναι. Επιστημονικές έρευνες τονίζουν πως οι άνθρωποι που γυμνάζονται τακτικά λόγω των ενδορφινών που εκκρίνονται (οι χαρούμενες ορμόνες) αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα τις αντιξοότητες. Μπορείτε να βρείτε πληθώρα ασκήσεων γυμναστικής που μπορείτε να κάνετε και μέσα στο σπίτι σας αυτές τις ημέρες. Ίσως ο περισσότερος αυτός χρόνος που έχουμε να μας βοηθήσει να βάλουμε τη γυμναστική πιο πολύ στη ζωή μας!
• Μην τα παρατάς. Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τρόπους για να αντιμετωπίζουν καλύτερα τις στρεσογόνες καταστάσεις (π.χ. ισορροπημένη διατροφή, γυμναστική, μείωση τσιγάρου και αλκοόλ) τους χρησιμοποιούν ορισμένες φορές και μετά τα παρατάνε. Η προσπάθεια χρειάζεται να είναι σταθερή για να μην αφήνεις τις αντιξοότητες να κυριαρχούν στη ζωή σου.

Παραπάνω αναφέραμε τους βασικότερους τρόπους για να μπορέσεις να αναπτύξεις την ψυχική σου ανθεκτικότητα. Να θυμάσαι πως όσο μεγαλύτερη είναι η ψυχική σου ανθεκτικότητα τόσο περισσότερο προστατευμένος είσαι απέναντι στις διάφορες αντιξοότητες της ζωής και πιο συγκεκριμένα στην πρόκληση που βιώνουμε όλοι το τελευταίο χρονικό διάστημα λόγω κορωνοϊού. Μην ξεχνάς τα λόγια του Vince Lombardi «σημασία δεν έχει πόσες φορές θα πέσεις κάτω, άλλα πόσες φορές θα σηκωθείς».

Να προσέχετε την ψυχική και σωματική σας υγεία γιατί είναι ό, τι πολυτιμότερο έχουμε!