Εμβόλια: Ένα Σημαντικό Εργαλείο στον Αγώνα κατά της Αντιμικροβιακής Αντοχής

ΝΕΑ ΑΠ’ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ (ΤΩΝ ΕΜΒΟΛΙΩΝ)

γράφει ο Πνευμονολόγος Ελευθέριος Παπαλευθέρης

Η αντοχή των μικροβίων όλο και περισσότερους συνανθρώπους μας ταλαιπωρεί (και σκοτώνει) τα τελευταία έτη αυξάνοντας την ανησυχία της παγκόσμιας ιατρικής κοινότητας και εν όψη πανδημίας δυσχεραίνοντας ακόμα περισσότερο την κατάσταση.

Η αντιµικροβιακή αντοχή λαμβάνει χώρα όταν τα παθογόνα μεταλλάσσονται και βρίσκουν νέους τρόπους αντίστασης στα αντιβιοτικά. Ως εκ τούτου, οι καθιερωµένες θεραπείες δεν έχουν πλέον αποτέλεσμα, µε συνέπεια οι λοιμώξεις να εµµένουν και να εξαπλώνονται στον πληθυσµό(1,2).

Η αντιµικροβιακή αντοχή είναι µια παγκόσμια απειλή για τη δηµόσια υγεία, µε σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία µας, τα συστήµατα υγείας και την οικονοµία(2). Υπολογίζεται ότι η αντιµικροβιακή αντοχή ευθύνεται για 700.000 θανάτους το χρόνο παγκοσµίως(2).

Η ανυπαρξία µέτρων για την αντιµετώπιση της αντιµικροβιακής αντοχής πρόκειται στο µέλλον να προκαλέσει εκατοµµύρια θανάτους σε ολόκληρο τον κόσµο. Εάν δεν ληφθούν µέτρα, εκτιµάται ότι, έως το 2050, η αντιµικροβιακή αντοχή ενδέχεται να προκαλεί περισσότερους θανάτους από τον καρκίνο(3).

Σύµφωνα µε µελέτες, το οικονοµικό φορτίο της αντιµικροβιακής αντοχής έχει υπολογιστεί σε απώλεια περισσότερων από 3 τρισεκατομμυρίων δολ.από το ΑΕΠ κάθε χρόνο, σε παγκόσµιο επίπεδο(4).

Παγκοσµίως, η συνεχής αύξηση της υπερβολικής χρήσης και της κατάχρησης των αντιβιοτικών συµβάλλει στη µείωση της αποτελεσµατικότητάς τους(3).

Εάν δεν ληφθούν µέτρα για την αντιµετώπιση της αντιµικροβιακής αντοχής, η διαρκής διόγκωση του προβλήµατος θα επιφέρει τροµακτικές επιπτώσεις στην παγκόσµια οικονοµία τις επόµενες δεκαετίες(3).

Καθώς τα αντιβιοτικά γίνονται όλο και περισσότερο αναποτελεσµατικά και η αντιµικροβιακή αντοχή συνεχίζει να αυξάνεται, τα συστήµατα υγείας σε ολόκληρο τον κόσµο θα αντιµετωπίσουν πολύ σοβαρές προκλήσεις(3).

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημοσίευσε το 2015 την Έκθεση «Παγκόσμια Δράση κατά της Αντιμικροβιακής Αντοχής», στην οποία σκιαγράφησε ένα σχέδιο δράσης με 5 βήματα, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται τα παρακάτω(1):

• Μείωση της συχνότητας των λοιµώξεων
• Βελτιστοποίηση της χρήσης αντιµικροβιακών παραγόντων
• Καλλιέργεια των οικονοµικών συνθηκών για βιώσιµες επενδύσεις σε νέα φάρµακα, διαγνωστικά εργαλεία και εµβόλια.

Ο εμβολιασμός μπορεί να διαδραματίσει πολύπλευρο ρόλο στην εφαρμογή στρατηγικών διαχείρισης της αντιμικροβιακής αντοχής, συμβάλλοντας(5):

• στη µείωση της υπερβολικής χρήσης των αντιβιοτικών, µέσω της πρόληψης των βακτηριακών λοιµώξεων, περιλαµβανοµένων εκείνων που εµπλέκονται στην αντιµικροβιακή αντοχή
• στη µείωση της υπερβολικής χρήσης των αντιβιοτικών, µέσω της πρόληψης ιογενών λοιµώξεων που οδηγούν σε δευτερογενείς βακτηριακές λοιµώξεις, για τη θεραπεία των οποίων απαιτείται η χρήση αντιβιοτικών
• στη µείωση της κατάχρησης των αντιβιοτικών, µέσω της πρόληψης ιογενών λοιµώξεων, για τη θεραπεία των οποίων γίνεται αδικαιολόγητη συνταγογράφηση αντιβιοτικών
• στη µείωση της εξάπλωσης των ανθεκτικών στα αντιβιοτικά λοιµώξεων

Τα εµβόλια αποτελούν ένα σηµαντικό εργαλείο στον αγώνα κατά της αντιµικροβιακής αντοχής, βοηθώντας στην πρόληψη των λοιµώξεων και κατά συνέπεια, στη µείωση του φορτίου των µεταδοτικών νοσηµάτων και στην επακόλουθη ανάγκη για τη χρήση αντιβιοτικών(5).

Τα διαθέσιµα εµβόλια έχουν ήδη συµβάλει στη µείωση του φορτίου της αντιµικροβιακής αντοχής. Για παράδειγµα, η αντοχή στην αντιµικροβιακή αγωγή δεν αποτελεί πλέον σηµαντικό πρόβληµα στη θεραπευτική αντιµετώπιση της διφθερίτιδας και του κοκκύτη, δύο µεταδοτικών βακτηριακών λοιµώξεων για τις οποίες ο πληθυσµός εµβολιάζεται εδώ και δεκαετίες, µε αποτέλεσµα σήµερα να εµφανίζονται και να αντιµετωπίζονται µε αντιβιοτικά σπάνια(5).

Τα εµβόλια είναι ύψιστης σηµασίας για την αντιµετώπιση της αντιµικροβιακής αντοχής, µιας υγειονοµικής κρίσης που διογκώνεται συνεχώς(5).

Η ελπίδα της ανθρωπότητας για μακροημέρευση και ποιοτική ζωή εξαρτάται άμεσα από την ιατρική βιοτεχνολογία και την εμπιστοσύνη σε αυτή. Οι άχρηστες απόψεις συνωμοσιολόγων  και αρνητών της εξέλιξης της επιστήμης και του ανθρώπινου γένους ας τοποθετηθούν εκεί που τους αξίζει.

ΕΛ.Κ.ΠΑΠΑΛΕΥΘΕΡΗΣ MD MSc

ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ – ΦΥΜΑΤΙΟΛΟΓΟΣ

1. The World Health Organization. Global Action Plan on Antimicrobial Resistance. Available at: https://www.who.int/antimicrobial-resistance/publications/global-action-plan/en/ Last accessed: October 2020. 2. European Commission. A European One Health Action Plan Against Antimicorbial Resistance. Available at: https://ec.europa.eu/health/amr/sites/health/files/antimicrobial_resistance/docs/amr_2017_summary-action-plan.pdf Last accessed: October 2020. 3. Review on Antimicrobial Resistance. Chaired by Jim O’Neill. Antimicrobial Resistance: Tackling a crisis for the health and wealth of nations. Available at: https://amr-review.org/sites/default/files/AMR%20Review%20Paper%20-%20Tackling%20a%20crisis%20for%20the%20health%20and%20wealth%20of%20nations_1.pdf Last accessed: October 2020. 4. Naylor NR, Atun R, Zhu N, et al. Estimating the burden of antimicrobial resistance: a systematic literature review. Antimicrobial Resistance and Infection Control. 2018;7:58. doi:10.1186/s13756-018-0336-y. 5. Lipsitch M, Siber GR. How can vaccines contribute to solving the antimicrobial resistance problem?, 2016. doi:10.1128/mBio.00428-16. Available at: http://mbio.asm.org/content/7/3/e00428-16.full Last accessed: October 2020.