«Εστιάστε στις καταστάσεις που μπορείτε να ελέγξετε στο εδώ και τώρα»
Αυτή είναι μια ερώτηση που μας ταλανίζει τα τελευταία δύο χρόνια. Οι καταστάσεις είναι πρωτόγνωρες και συνεχίζουν να μας ταλαιπωρούν με πολλούς συμπολίτες μας σε απομόνωση, με συμπτώματα, ή όχι, επαφές, θετικούς και αρνητικούς. Έχουμε μπει σε μια νέα φάση, όπου ο ιός δεν φαίνεται να έχει…κουραστεί, όμως όλοι έχουμε κουραστεί από μέτρα και αποστάσεις, και σε ψυχολογικό επίπεδο.
Για αυτό ρωτήσαμε πώς μπορούμε να διαχειριστούμε την παρούσα περίοδο την Ελευθερία Μελ. Μουστάκα, MSc Ψυχολόγο.
- Είμαστε σε μια νέα μάλλον φάση ενός προβλήματος που ταλανίζει σωματικά και ψυχολογικά την ανθρωπότητα, για πάνω από δύο χρόνια πλέον. Τι προβλήματα βλέπετε να αντιμετωπίζουν οι συνάνθρωποί μας εξαιτίας της πανδημίας;
– Τα τελευταία δύο χρόνια όλοι παρακολουθούμε έναν καθημερινό καταιγισμό νέων πληροφοριών σχετικά με τον κορωνοϊό. Άνθρωποι νοσούν κλεισμένοι μέσα στο σπίτι, άλλοι απομονωμένοι στα νοσοκομεία μακριά από τους δικούς τους ανθρώπους και άλλοι πενθούν για ανθρώπους που έχασαν τη μάχη. Μια κατάσταση πρωτόγνωρη για την πλειοψηφία των ανθρώπων παγκοσμίως. Πολλά έντονα και δυσφορικά συναισθήματα έχουν κάνει την εμφάνισή τους, όπως φόβος, ανησυχία, πανικός, θυμός, απογοήτευση και στενοχώρια. Το πολύ ανησυχητικό, κατά τη γνώμη μου, είναι η έντονη απαισιοδοξία που μεγάλος αριθμός ατόμων βιώνει, καθώς το σενάριο της επιστροφής σε μία κανονικότητα όλο και απομακρύνεται και τα ψυχικά αποθέματα έχουν αρχίσει να στερεύουν.
Αρχικά, είναι σημαντικό να έχουμε όλοι στο νου μας πως οι πρωτόγνωρες καταστάσεις ανησυχούν όλους τους ανθρώπους πολύ περισσότερο από καταστάσεις γνωστές. Αυτό λοιπόν σημαίνει πως είναι απόλυτα φυσιολογικό ο κάθε άνθρωπος να ανησυχεί για το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση αυτή. Υπάρχουν άνθρωποι που ανησυχούν για τη δική τους ευάλωτη κατάσταση υγείας, άλλοι που φοβούνται για τους αγαπημένους τους ανθρώπους που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες και άλλοι που ανησυχούν πολύ για τις οικονομικές δυσκολίες που έχουν ήδη εμφανιστεί. Είναι μεγάλης σημασίας να μάθουμε να διαχειριζόμαστε όλοι τα δυσφορικά μας συναισθήματα γιατί σε αντίθετη περίπτωση υπερισχύει ο πανικός που μόνο βοηθητικός δεν είναι.
– Πώς μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε; Τι θα συμβουλεύατε έναν θετικό στον κορωνοϊό άνθρωπο ή κάποιον που είναι σε επαφή με κρούσμα που μένει σε καραντίνα, να κάνει στην καθημερινότητά του για να μπορέσει να αντεπεξέλθει ψυχολογικά;
– Αρχικά, χρειάζεται να είμαστε πολύ προσεκτικοί και επιλεκτικοί με τις πληροφορίες που ακούμε. Στο ίντερνετ ο καθένας γράφει ό, τι νομίζει, οπότε χρειάζεται να διαβάζετε μόνο επίσημες και επιστημονικές ειδήσεις από αναγνωρισμένες σελίδες και όχι οτιδήποτε υπάρχει στο διαδίκτυο. Μεγάλη προσοχή και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γιατί και εκεί υπάρχει μεγάλη παραπληροφόρηση. Επειδή συνεχώς οι εξελίξεις τρέχουν μέσα στην ημέρα και δεκάδες άρθρα δημοσιεύονται συνεχώς, δε χρειάζεται να είστε συνεχώς είτε μπροστά στην τηλεόραση είτε συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο και να διαβάζετε οτιδήποτε καινούργιο ανεβαίνει.
Χρειάζεται να προφυλάξετε τον εαυτό σας από την υπερβολική αυτή έκθεση σε αγχογόνες ειδήσεις. Βάλτε χρονικό όριο. Μπορείτε για παράδειγμα να επιλέξετε να ενημερώνεστε ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα μέσα στην ημέρα αλλά όχι συνεχώς.
Κρατήστε όσο το δυνατόν μπορείτε μια ρουτίνα. Τις τελευταίες εβδομάδες που πολλοί άνθρωποι κλείνονται μέσα στα σπίτια τους είτε γιατί νοσούν είτε γιατί βρίσκονται σε καραντίνα λόγω επαφής με κρούσμα, δεν ξέρουν τι να κάνουν με το διαθέσιμο χρόνο τους με αποτέλεσμα να κάθονται συνεχώς μπροστά από μια τηλεόραση ή το κινητό. Ασχοληθείτε με άλλες ευχάριστες δραστηριότητες, όπως το να μαγειρέψετε ένα υγιεινό γεύμα, να διαβάσετε κάποιο αγαπημένο βιβλίο, να ακούσετε μουσική, να κάνετε λίγες ασκήσεις γυμναστικής. Όλα αυτά που προτείνονται βέβαια αφορούν ανθρώπους που δεν έχουν εμφανίσει συμπτώματα ή βρίσκονται σε καραντίνα λόγω επαφής με κρούσμα. Δεν αφορούν ανθρώπους που έχουν σοβαρά συμπτώματα και ανησυχούν για τη ζωή τους.
Κρατήστε την επικοινωνία με τους δικούς σας αγαπημένους ανθρώπους. Συζητείστε τις ανησυχίες σας μαζί τους, μην τα κρατάτε όλα μέσα σας γιατί αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να αναμασάτε τις ίδιες ανησυχητικές εξελίξεις και να καταστροφολογείτε. Μέσα από το τηλέφωνο, τις διαδικτυακές εφαρμογές μπορείτε να κρατήσετε κανονικά τις επαφές σας με τους δικούς σας ανθρώπους. Προσοχή όμως! Αν νιώθετε ότι υπάρχουν άτομα στον κύκλο σας που μόνο σας αυξάνουν την ανησυχία και το φόβο, κρατήστε τους σε απόσταση ή τις φορές που θα επικοινωνήσετε μαζί τους αλλάξτε το θέμα σε κάποιο άλλο.
-Τι θεωρείτε ότι μπορούμε να κάνουμε ώστε να είναι καλύτερη η καθημερινότητά μας και παράλληλα ασφαλής από τον κορωνοϊό;
– Για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε όσο καλύτερα μπορούμε την ανησυχία που βιώνουμε είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε τρόπους να εστιάζουμε την προσοχή μας μόνο εκεί που επιθυμούμε. Η προσοχή μας επηρεάζει τις εμπειρίες που βιώνουμε και οι εμπειρίες αυτές με τη σειρά τους επηρεάζουν τη ζωή που ζούμε. Σκεφτείτε πως όλοι οι άνθρωποι τη σημερινή πανδημία δε τη βιώνουν συναισθηματικά και ψυχικά με τον ίδιο τρόπο. Και γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί ορισμένοι θα προσανατολίσουν την προσοχή τους μακριά από την τηλεόραση και τη συνεχόμενη ενημέρωση για την πανδημία, ενώ άλλοι όλη την ημέρα παρακολουθούν τη μία εκπομπή μετά την άλλη. Αυτό λοιπόν σημαίνει πως ο κάθε ένας από εμάς αποφασίζει πού θα προσανατολίσει την προσοχή του.
Εστιάστε λοιπόν στις καταστάσεις που μπορείτε να ελέγξετε στο εδώ και τώρα. Υπάρχουν πολλές καταστάσεις που δεν μπορούμε να ελέγξουμε, για παράδειγμα πόσο θα διαρκέσουν τα μέτρα ασφαλείας και τι πρόκειται να συμβεί με την παγκόσμια οικονομία. Υπάρχουν όμως και καταστάσεις που μπορούμε να ελέγξουμε, όπως τα πράγματα με τα οποία θα ασχοληθούμε καθημερινά, το τι θα φάμε, αν θα ασκηθούμε, αν θα φροντίσουμε το σπίτι μας, αν θα μιλήσουμε με τους φίλους μας.
Προσανατολίστε την προσοχή σας σε αυτά, καθώς έτσι θα νιώθετε μεγαλύτερη αίσθηση ασφάλειας. Κάθε φορά που παρατηρείτε το νου σας να ταξιδεύει αλλού, συνειδητά επιστρέψτε πίσω σε αυτό που κάνετε.
Κάντε δραστηριότητες που πραγματικά σας ενδιαφέρουν. Το ότι περνάμε πολύ περισσότερο χρόνο μέσα στο σπίτι δε σημαίνει ότι δεν μπορούμε να κάνουμε δραστηριότητες που πραγματικά απολαμβάνουμε. Είναι σημαντικό μέσα στην καθημερινότητά σας να βάλετε έστω μια ευχάριστη δραστηριότητα την ημέρα, καθώς έρευνες δείχνουν πως όταν πραγματικά απολαμβάνουμε κάτι ο νους μας σταματά να τρέχει σε διάφορες άλλες σκέψεις.