Αμόρφωτοι επιτρέψαμε να κυριαρχήσουν τα ένστικτα του κέρδους της παραγωγής ,του χρήματος , με αποτέλεσμα να χάσουμε τον έρωτά μας προς την ομορφιά, την αλήθεια, την δικαιοσύνη, όπως και την προς τον πλησίον μας αγάπη. Χορέψαμε, λοιπόν, τον χορό της Τράτας για Άγγλους Γάλλους ,Κινέζους κ.λ.π., για ν΄αυξήσουμε το τουριστικό μας εισόδημα και ν΄αποδείξουμε ότι είμαστε “άξιοι” απόγονοι πανάξιων προγόνων!
Ας ήταν άλλοι του καιρού οι δυνατοί Ρωμαίοι, Φράγκοι, Τούρκοι. Όμως τον ‘’απλό τω πνεύματι’’ θεία θέληση διάλεξε να ‘ναι η έμψυχη γη όπου μέσα της θα φυλαχτεί από την εξαφάνιση η Παράδοση του Πνεύματος και ο σπόρος της ξαναγέννησής του. Αυτός ο περιφρονημένος κληρονόμος μεγάλης φυλής ήταν ο αφανής πρωταγωνιστής. Για κάτι πολυτιμότερο απ΄τα βασίλεια της γής μαχόταν ολομόναχος μέσα στο σκοτάδι ολόκληρων αιώνων, ΓΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ.
Ζούσε μέσα του ο θείος σπόρος η πανάρχαιη λαλιά του και οι ρυθμοί, τα σχήματα, οι ουσίες απ΄τους πανάρχαιους χρόνους και αν πέθαιναν ούτε ο ίδιος ο Θεός δε θα μπορούσε να τ΄αναστήσει.
Γι΄αυτό και φρόντισε να ζούνε φυλαγμένα, μακριά από τις Ιστορίας τις ακμές και παρακμές , ΣΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΛΑΟΥ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΧΑΛΑΣΤΗ ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΤΑ ΠΑΡΑΛΑΒΕΙ ΑΠΟ ΚΕΙ Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ. Η φύση στένεψε τον απλό άνθρωπο να βρεί το θεμελιακό το απαραίτητο, στη φυσική και πνευματική του ζωή. Γι΄αυτό και η τέχνη, η έκφρασή τους είναι αληθινή. Το αναγκαίο, το απαραίτητο νοιώθεις στην κάθε πέτρα της λαϊκής αρχιτεκτονικής. Τη φύση, λοιπόν, πήρε για δάσκαλο ο άνθρωπος στη ζωή του. Δεν χρειάστηκε κανένα γραφείο ,ούτε μολύβι , για ν΄αραδιάσει τις γραμμές της φαντασίας του, που δημιούργησε ασυνείδητα ακολουθώντας τη φύση. Με τις πέτρες που είχαν οι ίδιοι πελεκήσει ο μάστορας αρχίζει το έργο. Γερό μόνο να είναι το χτίσιμο και η φύση θ΄αναλάβει μόνη της τ΄άλλα. Το σχήμα ,το χρώμα, οι πέτρες ,το δέσιμο είναι η αρχιτεκτονική αξία του τοίχου. Η αρχιτεκτονική σύλληψη βασίζεται στη φύση. Η ζωή γύρω του είναι φυσική και έχει αρκετές χαρές να του δώσει . Έχει σώμα και ψυχή και αρκετό πρακτικό πνεύμα , ασκημένο στον αγώνα με τη ζωή. Η λιτή ζωή του, τον δίδαξε την εγκράτεια και έτσι τη σκέψη του, ήρεμη, δε θα την ταράξουν άμετροι πόθοι και άπρεπες φιλοδοξίες.
Ετσι , λοιπόν, ενώνεται ο ναός σαν σχήμα με τη φύση ,όλα εδώ σχήμα και χρώμα μας διηγούνται μια τοποθέτηση απέναντι στη ζωή . Την ταπείνωση της σάρκας ζητάει η επιτέλεση της λατρείας του Άγιου και του Ιερού. Κάθε σχήμα της έκφρασης , Λόγος, Ναός ή εικόνα τούτου του πνευματικού έργου είναι η ενσάρκωση. Θαυμάζουμε τη λαϊκή τέχνη. Μια τέχνη φυσική δηλαδή αληθινή και δοσμένη από το Θεό. Αληθινή θα βρείς την τέχνη του λαού πάντοτε, ικανή να γίνει θεμέλιο για το παραπέρα ,το ανώτερο.
Και νάτος αυτός ο λαός με σάρκα και οστά ,γιορτάζει στις αυλές του Κυρίου και Θεού του. Οι ίδιες ασβεστωμένες κάτασπρες αυλές, οι ίδιες κολώνες μυριοστολισμένες. Τα ίδια αρώματα, τα ίδια σχήματα, η ίδια χαρά, η ίδια αγιοσύνη. Και αντανακλά χωρίς η ίδιος να το ξέρει ΤΑ ΥΨΗΛΟΤΕΡΑ ΙΔΑΝΙΚΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ,ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ , ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ. Η στολή έχει πτυχώσεις που καθώς κρέμονται γύρω από τον αστράγαλο διαγράφουν πάνω στο έδαφος τα σχήματα των βουνών και των λόφων. Τα κέντημα της στολής και της ποδιάς ( ένας πίνακας του Ματίς ή μια ποδιά της Μεγαρίτισας , αναφωνεί με θαυμασμό Ο. Ελύτης) φαντάζουν σαν ζωοφόρος και στο άκουσμα των μουσικών οργάνων και του τραγουδιού ‘’είσαι Άγγελος ωραίος έχεις μάτια γαλανά και χειλάκι κερασένιο και τετράξανθα μαλιά…’’ σείονται τα βουνά και τα νερά άρχιζαν να τρέχουν. Ο αργός ρυθμός του κυκλικού χορού ,όλοι μαζί χορευτές πιασμένοι χέρι –χέρι και αυτό μόνο στην Ελλάδα μπορεί να γίνει.Οι πτυχώσεις που πέφτουν ελεύθερες γύρω από το κορμί, οι κυματισμοί των μαλιών εξηγούν το τοπίο και εξηγούν, επίσης, τον καθ΄ήμας Τρόπο βίου, Πολιτισμό, ‘<<κύκλος τ΄ανθρώπινα πράγματα, κύκλος αένναα περιφερόμενος που δεν αφήνει τους ίδιους ανθρώπους να ευτυχούν>>. Ο λαός μας παρέδωσε την γλώσσα, τη μουσική, την δημοτική ποίηση και τούτα τα σχήματα σαν άλλες λέξεις της αρχιτεκτονικής γλώσσας. Κάποτε να καταλαβαίναμε την σημασία αυτής της προσφοράς, μα αστόχαστα ακολουθήσαμε το ξένο, το καινούργιο μας τραβούσε επειδή η ψευτιά παλιώνει γρήγορα. Μόνο το σωστό είναι αγήραστο γιατί κρύβει μέσα του το περασμένο και το μέλλον. ΑΛΗΘΙΝΑ ΒΑΛΑΜΕ ΤΟ ΤΑΠΕΙΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΨΗΛΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΙΩΝΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ—ΠΡΟΣΩΠΟ.
Ο χυδαίος ρεαλισμός τη εποχής θυσίασε τις ανάγκες της εσωτερικής ζωής του ανθρώπου στο κέρδος και στο χρήμα και τρέφει περιφρόνηση για τις πνευματικές ανάγκες του σημερινού ανθρώπου.
Λ. ΜΠΙΣΤΑΡΑΚΗΣ