Όλοι μας έχουμε καταλάβει ότι βρισκόμαστε εν μέσω μιας μεγάλης υγειονομικής κρίσης λόγω του COVID-19, που εδώ και εβδομάδες έχει πάρει τις διαστάσεις πανδημίας.
Αυτό έχει δημιουργήσει γενικότερη ανησυχία λόγω των μέτρων που αφορούν το περιορισμό κυκλοφορίας, αν όχι καθολικής απαγόρευσης κυκλοφορίας, νέο καθεστώς στα εργασιακά, κλείσιμο των σχολείων και παραμονή στο σπίτι, ειδικό καθεστώς άδειας για τους γονείς και ενώ όλο αυτό το παρασκήνιο διαδραματίζεται εκτός σπιτιού, εντός σπιτιού υπάρχει αφενός διάχυτη η αγωνία των γονιών για το θα γίνει την επόμενη ώρα, την ίδια στιγμή που το μυαλουδάκι των παιδιών-κυρίως των πιο μικρών-δεν μπορεί να καταλάβει για ποιο λόγο γίνονται όλα αυτά και τι πραγματικά συμβαίνει.
Είναι απόλυτα κατανοητό ότι ακόμα κι εμείς δεν μπορούμε να συλλάβουμε στο μυαλό μας τι ακριβώς συμβαίνει, καθώς κι εμείς οι ίδιοι δεν έχουμε αντιμετωπίσει παρόμοιες καταστάσεις. Κυριότερος στόχος μας είναι να μειώσουμε όσο τον δυνατόν γρηγορότερα την εξάπλωση του ιού στο μέλλον.
Αυτό που είναι πολύ σημαντικό να σκεφτούμε είναι ότι τα παιδιά αποτελούν τον καθρέφτη των γονιών τους. Είναι πολύ εύκολο λοιπόν τα παιδιά να υιοθετήσουν στάσεις, συμπεριφορές των γονιών τους, ιδίως τώρα που περνούν πολύ παραπάνω ώρες μέσα στο σπίτι. Αν για παράδειγμα οι γονείς εκφράζουν τις ανησυχίες τους, τα νεύρα τους μπροστά στα παιδιά, αυτόματα δημιουργείται ένα άγχος και στα ίδια τα παιδιά το οποίο μπορεί να εκφραστεί με νεύρα, με κλάματα, με τσακωμούς με τα αδέρφια τους. Είναι απόλυτα λογικό, τα παιδιά (κυρίως μικρότερα των 10-12 ετών) να μην μπορούν να αντιληφθούν τις έννοιες πανδημία, τι είναι ο κορωναίος, το λόγο για τον οποίο δεν πάνε σχολείο, δεν πάνε στις δραστηριότητες τους. Μιλώντας λοιπόν με τα παιδιά και εξηγώντας την γενικότερη κατάσταση με λόγια απλά, όχι μόνο καταπολεμούμε τους φόβους τους που σχετίζονται με αυτά που είπαμε παραπάνω, αλλά τους δείχνουμε έμπρακτα ότι πλέον μπορούν να κατανοήσουν και τα ίδια την σοβαρότητα της κατάστασης και ότι θα πρέπει να μάθουν να προστατεύουν τους εαυτούς τους, αλλά και τους γύρω τους.
Παρακάτω θα δώσουμε βασικούς άξονες καθοδήγησης που σχετίζονται με την παραμονή στο σπίτι γονιών και παιδιών εν μέσω κορωναϊού!
- Διατήρηση ηρεμίας και καθησυχασμού. Τι σημαίνει αυτό όμως; Τα παιδιά προσέχουν, αποτυπώνουν και αντιδρούν στην λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία που βλέπουν να εκτυλίσσεται μπροστά τους. Συνεπώς η διατήρηση ηρεμίας και η έλλειψη έντασης είναι ότι καλύτερο. Ακόμα, προσπαθούμε να εξηγήσουμε με όσο πιο απλό και κατανοητό τρόπο μπορούμε τι συμβαίνει σχετικά με τον COVID-19 και για πιο λόγο όλη η οικογένεια μένει σπίτι (με ό,τι συνεπάγεται αυτό, πχ δουλειά από το σπίτι, περιορισμός εξόδου), ότι οι γονείς πασχίζουν για να είναι όλη η οικογένεια υγιής και ότι το σχολείο κάνει το ίδιο για τους μαθητές και για αυτό είναι κλειστό. Αν το παιδί εκφράσει ανησυχία για κάτι, ή δεν κατανοήσει κάτι από αυτά που λέχθηκαν θα πρέπει να γίνει πάλι συζήτηση για να διαλυθούν όλες οι απορίες του. Σε αυτό το κομμάτι θα πρέπει να εξηγήσουμε στο παιδί τί είναι η καραντίνα, για ποιο λόγο το κάνουμε.
- Οι γονείς θα πρέπει να είναι διαθέσιμοι για τα παιδιά. Ειδικά τώρα που υπάρχει και περισσότερος «ελεύθερος» χρόνος για την οικογένεια, τα παιδιά χρειάζονται περισσότερο την προσοχή και την παρουσίας σας. Είναι πολύ σημαντικό να αναπτυχθεί η έννοια της εμπιστοσύνης των παιδιών απέναντι στους γονείς και αυτό μπορεί να καλλιεργηθεί τώρα. Συζήτηση και διάλογος για διάφορα θέματα θα βοηθήσουν τα παιδιά να καταλάβουν ότι οι γονείς είναι πάντα διαθέσιμοι για αυτά, να τα βοηθήσουν, να τα ακούσουν και κυρίως οι γονείς να τους πουν και να τους δείξουν ότι τα αγαπάνε. Και με λόγια και με πράξεις.
- Τηλεόραση και social media. Είναι αναγκαίος ο περιορισμός της χρήσης τηλεόρασης και των ειδήσεων από τα social media. Αυτά που λέγονται από την τηλεόραση κυρίως και οι εικόνες που μεταδίδονται από τα τηλεοπτικά δίκτυα, εκτός από το ότι μπορεί να είναι «σκληρές» για τα παιδιά, μεταδίδουν ειδήσεις που είτε μπορεί να είναι ψευδείς, είτε μπορεί να περιέχουν έννοιες που δεν μπορούν να κατανοήσουν τα παιδιά με αποτέλεσμα να τους προκαλείται σύγχυση. Σε αυτή την περίπτωση ωθούμε το παιδί στο να απασχοληθεί με κάποια δραστηριότητα όπως να διαβάσει κάποιο βιβλίο, να παίξει κάποιο επιτραπέζιο. Ή ακόμα και να ασχοληθούν με κάποια νέα δεξιότητα.
- Διατηρούμε την καθημερινότητα μας. Αν εξαιρεθεί το κομμάτι της δια ζώσης εργασίας που σε κάποιες περιπτώσεις έχει αντικαταστεί από την τηλεργασία, όλα τα υπόλοιπα κομμάτια της καθημερινότητας μας δεν θα πρέπει να «διαταραχθούν» όσο αυτό είναι δυνατό. Θα πρέπει να παροτρύνουμε τα παιδιά να μην χάσουν επαφή με το σχολείο τους, με τα μαθήματα τους, τις ξένες γλώσσες (εξάσκηση σε εργασίες κλπ). Η διατήρηση ωστόσο μιας ισορροπημένης καθημερινότητας αφορά και την διατροφή και το πρόγραμμα ύπνου. Τα παιδιά θα πρέπει να κατανοήσουν ότι δεν είναι περίοδος διακοπών, αλλά αποχή από το σχολείο λόγω έκτακτων συνθηκών.
- Εκπαιδευόμαστε στους κανόνες υγιεινής. Ειδικά για μικρότερης ηλικίας παιδιά είναι ωφέλιμο για τους δείξουμε τος σωστούς κανόνες υγιεινής και δεδομένων των συνθηκών. Η εκπαίδευση στο σχολαστικό πλύσιμο των χεριών, πως βήχουμε, πως φτερνιζόμαστε και άλλα θα βοηθήσει το παιδί στο εκπαιδευτεί και όταν γυρίσει στο σχολείο να είναι πιο προσεκτικό και πιο σχολαστικό στην ατομική του υγιεινή.
Αξίζει να σημειωθεί ιδιαίτερα ότι ανάλογα την ηλικιακή βαθμίδα των παιδιών η ενημέρωση και η συζήτηση για θέματα αυτά μπορεί να επαναπροσδιοριστεί και να γίνει και η χρήση κατά μόνας πηγών ενημέρωσης (αναφερόμαστε σε παιδιά άνω των 15 ετών που κάνουν χρήση του internet, έχουν γνώμη και άποψη και κατανοούν έννοιες και καταστάσεις).
Η εποχή την οποία διανύουμε αποτελεί για όλους μας μια πρόκληση. Για όλους μας είναι δύσκολο, καθώς η καθημερινότητα μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις διαπροσωπικές μας σχέσεις, τα hobbies μας που τώρα τα «στερούμαστε» για το δικό μας καλό. Όσο πιο γρήγορα περάσει αυτό, τόσο πιο γρήγορα θα επανέλθουμε στην ρουτίνα μας. Είναι μια ευκαιρία για να αναμετρηθούμε με τον εαυτό μας. Να δούμε ποιοι είμαστε πραγματικά και να βγούμε πιο δυνατοί. Αυτή η υποχρεωτική παραμονή στο σπίτι δεν θα πρέπει να λειτουργήσει ανασταλτικά και να οδηγήσει σε εσωτερική απομόνωση και εγκλωβισμό. Αλλά είναι μια ευκαιρία και μια πρόκληση για αλλαγή. Για την επόμενη μέρα μετά το πέρας του COVID-19.
Είναι η ευκαιρία για την «συναισθηματική» μας ξεκούραση και αναθεώρηση πραγμάτων. Αλλά μέσα σε όλα αυτά είναι και ευκαιρία για στιγμές με την οικογένεια.
Όλα θα περάσουν, αλλά μέχρι τότε… #menoumespiti !
Ήρα Μελ. Λέλη,
Κοινωνική Λειτουργός ΠΕ30,
MSc Διοίκηση Μονάδων Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας