Στη φωτογραφία, ο Πλαστήρας στο μέτωπο το 1922 γνωστός ως μαύρος καβαλάρης.
Ο Νικόλαος Πλαστήρας γνωστός ως «μαύρος καβαλάρης» και «άγιος της προσφυγιάς», έσωσε το γόητρο του ελληνικού στρατού, μετά την Μικρασιατική καταστροφή του 1922. Ήταν ένας θρύλος, αλλά και πρότυπο ανδρείας, ανιδιοτέλειας, φιλοπατρίας και ηρωισμού.
Γράφει ο Στέλιος Γκίνης
Η τεχνητή λίμνη του Ταυρωπού λέγεται σήμερα «Πλαστήρα», γιατί πρώτος αυτός την οραματίστηκε. Πέθανε πάμπτωχος το 1953 και μια απόδειξη του ανθρωπισμού του, είναι το γεγονός ότι είχε υιοθετήσει επτά ορφανά παιδιά!
Ο Ν. Πλαστήρας μετά την υποχώρηση του στρατού μας από τη Μ. Ασία, ήταν στη Χίο με το σύνταγμά του. Στη Λέσβο ήταν με άλλα τμήματα στρατού ο συνταγματάρχης Στυλιανός Γονατάς. Οι δυο αυτοί συνταγματάρχες μαζί με τον εκπρόσωπο του ναυτικού αντιπλοίαρχο Δ. Φωκά κήρυξαν επανάσταση στις 11 Σεπτεμβρίου 1922 με αρχηγό του κινήματος τον «μαύρο καβαλάρη». Έδιωξαν οι επαναστάτες τον βασιλιά Κωνσταντίνο και εκτέλεσαν στο «Γουδή» τους έξι υπεύθυνους της Μικρασιατικής καταστροφής.
Στις 14 Νοεμβρίου 1922 ο Στ. Γονατάς έγινε πρωθυπουργός, χωρίς εκλογές φυσικά, ενώ αρχηγός της επανάστασης παρέμεινε ο Ν. Πλαστήρας.
Στα Μέγαρα εκείνη τη δύσκολη χρονιά έρχονται πρόσφυγες από τη Μ. Ασία 150 οικογένειες και φιλοξενούνται σε σκηνές στη θέση «Κουρκούρια». Στο Μεγάλο Πεύκο, θα εγκατασταθούν λιγότερες οικογένειες προσφύγων, σε πρόχειρες παράγκες ,από την Πέραμο της Μ. Ασίας.
Ο φιλόξενος μεγαρικός λαός δεν αντέδρασε, αλλά και δεν ήταν και σε καλή οικονομική κατάσταση να προσφέρει περισσότερα. Στο Μεγάλο Πεύκο, οι πρόσφυγες ασχολήθηκαν κυρίως με το ψάρεμα, όπως στην Πέραμο, ενώ οι Μελιώτες στα Μέγαρα με τη γεωργία, στην περιοχή «Λάκκα Καλογήρου», όπου καλλιέργησαν κηπευτικά σε αγροτεμάχια που τους παραχωρήθηκαν.
Ο Πλαστήρας, ως αρχηγός της επανάστασης, ανέθεσε στον Ελευθέριο Βενιζέλο να εκπροσωπήσει την Ελλάδα και να κάνει διαπραγματεύσεις στο εξωτερικό, για την υπογραφή ειρήνης με την Τουρκία. Και πράγματι μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις 7 μηνών, τελικά στις 24 Ιουλίου του 1923, υπογράφεται η λεγόμενη Συνθήκη της Λωζάνης, που ισχύει και σήμερα.
Πέντε μέρες αργότερα, από την υπογραφή ειρήνης ,δηλαδή στις 29 Ιουλίου 1923 φτάνουν ξαφνικά στα Μέγαρα, στις δέκα το πρωί, ο Πλαστήρας, ο Πρωθυπουργός Σ. Γονατάς με τη γυναίκα του, ο Υπουργός Γεωργίας Σίδερης και ο Μεγαρίτης Λοχαγός Πλούταρχος Χαλόφτης, υπασπιστής του Πρωθυπουργού. Ήταν μια ιδιωτική επίσκεψη, όπως έγραψαν την επομένη οι εφημερίδες. Τους είχε προσκαλέσει στα Μέγαρα, στο σπίτι του να τους κάνει το τραπέζι ο λοχαγός Π. Χαλόφτης. Το νέο όμως μαθεύτηκε σε όλα τα Μέγαρα, προφανώς από τις ετοιμασίες για το τραπέζι και πλήθος κόσμου μαζεύτηκε στους γύρω δρόμους.
Η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ την επομένη 30 Ιουλίου 1923, έγραψε για την επίσκεψη του Πλαστήρα και του Γονατά τα εξής: «Επί τη θέα των επισήμων, ουρανομήκεις ζητωκραυγαί των Μεγαρέων εδόνησαν την ατμόσφαιραν. Κυριολεκτικώς το πλήθος εμαίνετο εξ ενθουσιασμού».
Πριν από τη Δοξολογία στην Μητρόπολη Μεγάρων έξω στο προαύλιο, ο Δ.Σχοινάς, προσφώνησε τους επισήμους και κατέληξε, όπως γράφει η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ ως εξής:
«Δεν είμεθα προσκεκολλημένοι εις τα άρματα των διαφόρων κομμάτων. Είμεθα Έλληνες και ανήκομεν εις την ιδέαν της Σωτηρίας και της Αναγεννήσεως της δοκιμασθείσης πατρίδος, την οποίαν τόσον επαξίως αντιπροσωπεύετε».
Απάντησε ο Πρωθυπουργός και τόνισε: «Η επιθυμία της επαναστάσεως και της κυβερνήσεως, είναι να δώσει γαλήνη, την πολυπόθητον, εις τον ελληνικόν λαόν. Η αυθόρμητος εκδήλωσις εμπιστοσύνης προς το έργον της επαναστάσεως, ως εξεδήλωσεν σήμερον ο λαός των Μεγάρων, αποτελεί δημοψήφισμα, άγραφον μεν, αλλά έγκυρον». Οι ζητωκραυγές για τον Πρωθυπουργό έγιναν ουρανομήκεις για τον Πλαστήρα, όταν πήρε το λόγο μετά και τόνισε ανάμεσα σε άλλα: «Αισθάνομαι βαθύτατην συγκίνησιν διά τον αυθόρμητον αυτόν συναγερμόν των Μεγαρέων. Το έργον της επαναστάσεως συνήντησεν δυσχερείας και μόχθους, όπως επιτευχθεί αποτέλεσμα εντίμου ειρήνης, δηλαδή ειρήνης μη επιβαλλούσης εις τον ελληνικόν λαόν νέας θυσίας». Ζητωκραυγές κάλυψαν αυτά τα λόγια του Πλαστήρα και κατέληξε ως εξής: «Η επανάσταση διά των εκλογών θα θέσει εις τον ελληνικόν λαόν το δίλημμα μεταξύ γαλήνης και εμφυλίου σπαραγμού, μεταξύ προόδου και ατιμίας».
Μετά τις ομιλίες επακολούθησε Δοξολογία εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν και κατόπιν οι επίσημοι «παρεκάθησαν εις γεύμα εν τη οικία του λοχαγού κυρίου Χαλόφτη», όπως έγραψαν οι εφημερίδες των Αθηνών.
Μετά το γεύμα ο Πλαστήρας , ο Γονατάς και ο υπουργός Γεωργίας, εδέχθησαν επιτροπές πολιτών και άκουσαν τα αιτήματά τους.