Eκ μέρους ομάδων δράσης εκπαιδευτικών από το Λύκειο της Νέας Περάμου
Πόσο εύκολα μπορεί να «χωρέσει» το θέατρο, ο χορός, το παιχνίδι στην εκπαιδευτική διαδικασία; Πόσο ευέλικτο είναι το εκπαιδευτικό σύστημα ώστε τα παιδιά να ξεδιπλώσουν τα ταλέντα τους, να γίνουν «δημιουργοί της γνώσης»;
Μέσα σε ασφυκτικές καθημερινότητες όπου οι εκπαιδευτικοί αγωνιούν για την ολοκλήρωση της ύλης και τα παιδιά για την αποστήθιση κανόνων ή τύπων, η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες μπορεί να λειτουργήσει ως ο ζωτικός χώρος στον οποίο μαθητές και μαθήτριες έμπρακτα αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και ανακαλύπτουν τη βιωματική μάθηση.
Οι πολιτιστικές δραστηριότητες μπορούν να πάρουν πολλές διαφορετικές μορφές· διοργάνωση θεατρικών παραστάσεων, ζωγραφική και εικαστικά, χορωδία με ή χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων, δημιουργική γραφή, δραματοποίηση ιστοριών των ίδιων των μαθητών, σύνθεση κολλάζ, παραγωγή ραδιοφωνικής εκπομπής, δημιουργία ντοκιμαντέρ, για να απαριθμηθούν μόνο μερικές από αυτές.
Καθεμία από τις παραπάνω παρουσιάζει πολλαπλά οφέλη, καθώς εμπλέκει τους μαθητές και τις μαθήτριες σε ενεργό συμμετοχή. Το θέατρο αποτελεί την κατεξοχήν μορφή τέχνης και το πεδίο μέσα στο οποίο οι έφηβοι καλούνται να υποδυθούν ρόλους, να εξερευνήσουν το φάσμα της ανθρώπινης ύπαρξης και την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων. Μαθητές και μαθήτριες οι οποίοι μπορεί να μην αποτελούν τους «πρωταγωνιστές» μέσα στην τάξη, να μην έχουν την καλύτερη επίδοση στα μαθήματα και στις απαιτήσεις τους, όπως αυτές ορίζονται από το πρόγραμμα σπουδών, μπορεί να αναδείξουν πτυχές της προσωπικότητάς τους μέσα από τη θεατρική διαδικασία, να αποκτήσουν νέο ενδιαφέρον για το σχολείο, να βρουν μια σημαντική θέση και ένα χώρο ανάπτυξης των δυνατοτήτων τους, τον οποίο δεν μπορεί να προσφέρει το στενό πολλές φορές πλαίσιο της τάξης.
Μέσω της συμμετοχής σε πολιτιστικές δραστηριότητες συντελείται και η κοινωνικοποίησή τους, καθώς καλούνται να συνεργαστούν, να διαχειριστούν συγκρούσεις, να δημιουργήσουν δεσμούς και να αποκτήσουν την αίσθηση της ομάδας με τον πιο άμεσο και βιωματικό τρόπο. Η τέχνη, επομένως, λειτουργεί ενωτικά, με τον ίδιο τρόπο που σε μια χορογραφία χρειάζεται η εμπιστοσύνη, το άπλωμα για να βρεις και να κρατήσεις το χέρι του «Άλλου»· παρόμοια, σε μια χορωδία μαθαίνεις να συγχρονίζεσαι, να ακούς. Έτσι, οι έφηβοι βρίσκουν τη «φωνή» τους, ενισχύουν την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή τους, χτίζουν την ταυτότητά τους και διέρχονται από τα απαραίτητα στάδια ώστε να γίνουν έμπρακτα υπεύθυνοι πολίτες, φτάνοντας πιο κοντά στην αυτογνωσία και την ανακάλυψη των ενδιαφερόντων τους.
Απόδειξη όλων των παραπάνω αποτελεί η συμμετοχή των μαθητών στο πλαίσιο των σχολικών γιορτών στο Λύκειο της Νέας Περάμου. Ο ενθουσιασμός, οι ιδέες, η προθυμία τους για συνεργασία, η άμβλυνση των διαφορών μπροστά στον κοινό στόχο, η επιθυμία να δημιουργηθεί μια μικρή παράσταση, η αγωνία πριν ανέβουν στη σκηνή, το μοίρασμα και η χαρά στο τέλος συνθέτουν μια βιωμένη εμπειρία στο σχολικό χώρο πέρα από τη στερεοτυπική, τυποποιημένη απόπειρα για μια γιορτή-ρουτίνα. Και, φυσικά, η αυτονομία των ίδιων των μαθητών με την πρωτοβουλία της οργάνωσης δικής τους θεατρικής παράστασης, βασισμένης σε έργο πολιτικής σάτιρας Βραζιλιάνου θεατρικού συγγραφέα, καθώς και η παράσταση παραδοσιακών χορών που πραγματοποιήθηκαν στο Πολιτιστικό Κέντρο της Νέας Περάμου, με την πολύτιμη αρωγή και καθοδήγηση γονιών των μαθητών, αλλά και την στήριξη των καθηγητών τους, αποτελούν τη μετουσίωση όλων των παραπάνω σε ουσιαστική στάση και επιλογή να δημιουργήσουν μέσω της τέχνης.
Το μεγάλο διακύβευμα εδώ, βέβαια, παίρνει τη μορφή επιτακτικών ερωτήσεων. Σε ποιο βαθμό μπορούν να υλοποιηθούν τα παραπάνω στο ελληνικό δημόσιο σχολείο; Υπάρχουν οι ανάλογες υποδομές; Υπάρχει ο χώρος και ο χρόνος για δημιουργική απασχόληση όταν το εξετασιοκεντρικό σύστημα και οι πανελλήνιες εξετάσεις επικρέμανται πάνω από μαθητές και εκπαιδευτικούς;
Παρά το γεγονός ότι, όπως προκύπτει από τα παραπάνω, απαιτείται πρωτίστως θεσμική αναδιάρθρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, η συμβολή τόσο των γονιών και των κηδεμόνων όσο και των εκπαιδευτικών στην ενασχόληση με τις παραπάνω δραστηριότητες είναι καθοριστική. Η σημασία που αποδίδουν οι ίδιοι οι έφηβοι στη λειτουργία της τέχνης διαμορφώνεται σε μεγάλο βαθμό από τα ερεθίσματα που λαμβάνουν από τις δύο σημαντικές αυτές πηγές αγωγής. Η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες, λοιπόν, δεν είναι μια παράπλευρη, ευκαιριακή ενασχόληση, ένα «διάλειμμα» από τη διαδικασία της εκπαίδευσης, αλλά μια ουσιαστική και βιωμένη μάθηση, όπου αναδύεται μια «άλλη», αθέατη και παραγκωνισμένη πλευρά των εφήβων.
(Παπατριανταφύλλου Ελίνα, Φιλόλογος)