Πώς να βοηθήσουμε τα παιδιά να διαχειριστούν τα συναισθήματα που μπορεί να βιώνουν αυτή την περίοδο
γράφει η Σοφία Κουλινίδου
Ψυχολόγος, MSc Συμβουλευτική
Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεία
Με τον αριθμό των κρουσμάτων από το νέο κορωνοϊό (COVID-19) να αυξάνεται συνεχώς σε παγκόσμιο επίπεδο τα περιοριστικά μέτρα γίνονται όλο και πιο αυστηρά για την μείωση μετάδοσης του ιού. Τα σχολεία κλείνουν ενώ οι κοινωνικές συναναστροφές και μετακινήσεις μειώνονται. Οι καταστάσεις που βιώνουμε και καλούμαστε να διαχειριστούμε είναι πρωτόγνωρες για όλους μας. Σε μια τέτοια περίοδο αβεβαιότητας και αστάθειας όπου η καθημερινότητα ενηλίκων και παιδιών αλλάζει είναι απολύτως φυσιολογικό η συναισθηματική ένταση και το άγχος να αυξάνονται. Ο ρόλος του γονιού αυτές τις ημέρες είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς καλείται εκτός από τη δική του ψυχική φροντίδα να μεριμνήσει και για εκείνη του παιδιού του.
Οι ενήλικες έχουν την τάση να πιστεύουν ότι τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν και συχνά υποτιμούν την παρατηρητικότητά και την ευαισθησία που έχουν σχετικά με ότι συμβαίνει γύρω τους. Τα παιδιά όμως δεν είναι πάντα σε θέση να μιλήσουν με λόγια για τα δυσάρεστα συναισθήματα που μπορεί να βιώνουν. Το κλάμα, η υπερκινητικότητα, η επιθετικότητα, οι δυσκολίες στον ύπνο και την σίτιση, η προσκόλληση προς τους σημαντικούς άλλους, ο φόβος αποχωρισμού από αυτούς αλλά και η απόσυρση είναι μερικές συμπεριφορές που εκδηλώνουν τα παιδιά σε ψυχοπιεστικές καταστάσεις.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε
- Φροντίστε τον εαυτό σας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι γονείς λειτουργούν ως πρότυπο για τα παιδιά. Εάν ο γονιός φροντίζει τον εαυτό του, κάτι ανάλογο θα κάνει και το παιδί. Λειτουργήστε λοιπόν, έτσι όπως θα θέλατε και εκείνα να λειτουργήσουν. Δείξτε τους πως να αντιμετωπίζουν την κατάσταση με ψυχραιμία, λογική και αισιοδοξία. Εάν αισθάνεστε άγχος ή πανικό, ίσως δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να τα προσεγγίσετε. Πάρτε χρόνο, μιλήστε για τα συναισθήματα σας σε φίλους και συγγενείς ή ζητήστε τη βοήθεια κάποιου ειδικού εάν χρειαστεί.
- Διατηρήστε μια καθημερινή ρουτίνα. Η διατήρηση ενός προγράμματος είναι πολύ σημαντική για τα παιδιά. Το πρόγραμμα προσφέρει ένα αίσθημα ασφάλειας και σιγουριάς σχετικά με το τι θα επακολουθήσει. Μιας και η καθημερινότητα όπως την ξέραμε άλλαξε, θα ήταν βοηθητικό να δημιουργήσουμε μια ρουτίνα με καινούργιες σταθερές συνήθειες, η οποία θα περιλαμβάνει ώρες ύπνου και φαγητού, σωματικής υγιεινής και διαβάσματος. Επιπλέον οι δραστηριότητες που δεν μπορούν να υλοποιηθούν έξω από το σπίτι, θα μπορούσαν να αντικατασταθούν με άλλες ευχάριστες δραστηριότητες. Ελεύθερο παιχνίδι, μαγειρική, κατασκευές, χειροτεχνίες, ζωγραφική, διάβασμα παραμυθιών και λογοτεχνικών βιβλίων, χορός, μουσική, παζλ, επιτραπέζια και ηλεκτρονικά παιχνίδια μπορούν να μας βοηθήσουν να διαχειριστούμε την πλήξη που μπορεί να προκαλέσει η παρατεταμένη παραμονή στο σπίτι. Είναι σημαντικό σε αυτό το πρόγραμμα να εντάξουμε και την επικοινωνία με τα αγαπημένα μας πρόσωπα (παππούς, γιαγιά, φίλοι κ.α.) που δεν μπορούμε να δούμε. Επίσης η εμπλοκή των παιδιών στη δημιουργία του προγράμματος και την επιλογή των δραστηριοτήτων θα δημιουργήσει ένα αίσθημα ελευθερίας και ευθύνης για την τήρηση του.
- Προσοχή στην υπερπληροφόρηση και παραπληροφόρηση. Μιλήστε με το παιδί για τον ιό. Το να προσπαθήσεις να το κρατήσεις μακριά από τα γεγονότα, είναι πιθανό να το επιφορτίσει με επιπρόσθετη ανησυχία. Ο στόχος είναι το παιδί να νιώθει ενημερωμένο με πληροφορίες που βασίζονται σε έγκυρες πηγές. Πρόθυμοι και με ενδιαφέρον ακούστε οτιδήποτε έχει να πει ή να ρωτήσει. Μιλήστε ψύχραιμα και ειλικρινά, σύμφωνα με την ηλικιακή ομάδα στην οποία ανήκει το παιδί. Περιττές ή δυσνόητες πληροφορίες που το παιδί δεν μπορεί να επεξεργαστεί μπορεί να το μπερδέψουν ή ακόμη και να το τρομάξουν. Προσφέρετε επεξηγήσεις περί των αλλαγών. Περιορίστε σε ένα βαθμό την έκθεση των παιδιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την τηλεόραση, όπου μπορούν να έρθουν αντιμέτωπα με παραπληροφόρηση ή με πληροφορίες που δεν μπορούν να διαχειριστούν. Μια βασική πηγή πληροφόρησης για τον ιό, τους τρόπους μετάδοσής του αλλά και τους τρόπους προφύλαξης αποτελεί ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), ο οποίος μέσω του διαδικτύου είναι σε θέση να δώσει αξιόπιστες πληροφορίες σε όλους μας.
- Μοιράζομαι τα συναισθήματα μου. Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να μοιράζονται τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους για όσα βιώνουν. Προσφέρουμε χώρο και χρόνο στα παιδιά, χωρίς να μειώνουμε τα συναισθήματα τους με φράσεις όπως «μην υπερβάλλεις, μην ανησυχείς, μη φοβάσαι». Καλλιεργώντας ένα κλίμα αποδοχής, κατανόησης και ανοιχτής επικοινωνίας εντός της οικογένειας βοηθάμε το παιδί να αποφορτιστεί συναισθηματικά και να αισθανθεί στοργή, εμπιστοσύνη και εσωτερική ασφάλεια. Είναι σημαντικό επίσης ο γονιός να καθησυχάσει και να διαβεβαιώσει το παιδί ότι υπάρχουν άνθρωποι όπως οι γιατροί, οι νοσηλευτές, οι επιστήμονες και ο κρατικός μηχανισμός που καθημερινά ενώνονται για την καταπολέμηση του ιού.
- Αποφεύγουμε όσο μπορούμε τις εντάσεις. Καθώς δεν γνωρίζουμε πόσο θα χρειαστεί να μείνουμε στο σπίτι, είναι πιθανό τα παιδιά μας να αρχίσουν να αντιδρούν και να γκρινιάζουν. Δείχνουμε κατανόηση στα συναισθήματα που προκύπτουν και εξηγούμε ξανά τη σημαντικότητα της τήρησης των μέτρων για τη δημοσιά υγεία και την υγεία των αγαπημένων μας. Καθορίζουμε τις ελευθερίες και τις υποχρεώσεις που έχουν τα μέλη της οικογένειας μέσα στο σπίτι, λαμβάνοντας υπόψη τις ατομικές ανάγκες και την αυτονομία του κάθε ατόμου. Προσπαθούμε να διαπραγματευτούμε και να βρούμε λύση σε συμπεριφορές που μας ενοχλούν και δεν ανταποδίδουμε την ευερέθιστη συμπεριφορά του παιδιού μας.
Τα παιδιά στο μέλλον θα θυμούνται την αίσθηση που είχε το σπίτι τους κατά την περίοδο αυτή. Μαθαίνουν να ανταποκρίνονται στο άγχος και την αβεβαιότητα κοιτάζοντας μας. Ας τα εφοδιάσουμε με ανθεκτικότητα, όχι με πανικό.