γράφει η Έλενα Μπισταράκη
Συμβουλευτική Ψυχολόγος,
Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια MSc.
Συμπληρώνοντας σχεδόν δύο χρόνια από την έναρξη της πρώτης καραντίνας, διανύουμε μία περίοδο όπου η έξαρση της Covid-19 έχει πάρει σημαντικά μεγάλες διαστάσεις με την μεταδοτικότητα του ιού να βρίσκεται στο απόγειο της. Οι συνεχείς νέες μεταλλάξεις και η αδυναμία αντιμετώπισης της κατάστασης εκ μέρους του συστήματος έχουν προκαλέσει συναισθήματα φόβου, έντονου άγχους και θυμού, ακριβώς επειδή πρόκειται για μία συνθήκη η οποία αφενός μας έχει κουράσει, αφετέρου μας δείχνει ότι δεν μπορούμε τελικά να ελέγξουμε απόλυτα το αν θα νοσήσουμε ή όχι. Και τι γίνεται όταν δεν μπορούμε να ελέγξουμε μία κατάσταση και ειδικά ένα ζήτημα υγειάς; Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις αρνητικές σκέψεις και τα επώδυνα συναισθήματα που μπορεί να βγουν στην επιφάνεια;
Έχοντας γύρω μας ανθρώπους που έχουν βγει θετικοί στο ιό ή νοσώντας εμείς οι ίδιοι το συναίσθημα του φόβου είναι άκρως φυσιολογικό να υπάρχει. Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα που το χρειαζόμαστε, καθώς μας προειδοποιεί, μας κινητοποιεί και μπορεί να λειτουργήσει στον ψυχισμό μας προφυλάσσοντας τον εαυτό και προστατεύοντας τον. Αυτό σημαίνει πως η υγιής εκδήλωση φόβου μπορεί για παράδειγμα να ενεργοποιήσει ένα άτομο στο να τηρεί τους υγειονομικούς κανόνες προς το ίδιο και προς τους άλλους.
Υπάρχει ωστόσο μία λεπτή γραμμή που διαχωρίζει τον λειτουργικό- παραγωγικό φόβο από την εκδήλωση φοβικής συμπεριφοράς και αργότερα την εγκαθίδρυση φοβίας ή αγχώδους διαταραχής που σχετίζεται με ζητήματα υγείας. Πιο συγκεκριμένα, ο φόβος αρχίζει να δημιουργεί πρόβλημα όταν το άτομο σχηματίζει αποφυγές (αποφεύγει δηλαδή καταστάσεις που πιστεύει ότι θα τον βλάψουν σε ακραίο βαθμό) με αποτέλεσμα να υστερούν σημαντικά άλλοι βασικοί τομείς της ζωής του, όπως αυτός της κοινωνικοποίησης και της αλληλεπίδρασης με άλλους ανθρώπους.
Επομένως, ο φόβος μπορεί να αποτελέσει φοβία, όταν βλέπουμε ότι πλήττεται πλέον σοβαρά η λειτουργικότητά μας. Για παράδειγμα, όταν αποφεύγουμε συστηματικά να βγούμε από το σπίτι ή ελαχιστοποιούμε τις επαφές μας με Άλλους, επειδή αγωνιούμε μήπως μας κολλήσουν. Επίσης, όταν λειτουργούμε με καχυποψία σε οποιασδήποτε μορφής δραστηριότητα με αποτέλεσμα να μας στερείται η χαρά και η απόλαυση των στιγμών που έχουμε στο παρόν.
Ο παράλογος και υπερβολικός φόβος λειτουργεί για το άτομο σαν μία ψευδαίσθηση αυτό-προστασίας, αλλά στην ουσία θα μπορούσε να παρομοιαστεί με μία φυλακή που μας κλείνει τόσο πολύ που τελικά μας εμποδίζει από το να ζήσουμε την ίδια τη ζωή. Άρα, είναι σημαντικό να είμαστε ενεργοποιημένοι και να παρατηρούμε πως βιώνουμε τον εαυτό μας μέσα σε μια κατάσταση, με σκοπό είτε να μπορούμε από μόνοι μας να αυτό-ρυθμίσουμε και πάλι το συναίσθημα μας (βλ. παρακάτω), είτε μιλώντας με κάποιον ειδικό ή κοντινό μας άνθρωπο να λάβουμε την βοήθεια που χρειαζόμαστε.
Γιατί η κατάσταση αυτή προκαλεί θυμό; Είμαστε θυμωμένοι επειδή τα όσα συμβαίνουν δεν τα έχουμε επιλέξει, αλλά οφείλουμε να ακούσουμε και να τηρήσουμε αυτά που μας ζητούνται. Όλος αυτός ο θυμός για όσα χάνουμε και όσα δεν ζούμε συμπληρώνεται και συνοδεύεται από όλα τα υπόλοιπα που έχει να αντιμετωπίσει ο καθένας στη δική του πραγματικότητα.
Οδηγός Επιβίωσης σε συνθήκη μακρόχρονης καραντίνας
Πώς μπορούμε να λειτουργήσουμε όταν μαθαίνουμε ότι νοσούμε εμείς ή κάποιος κοντινός μας; Η ψυχραιμία, η αποδοχή της κατάστασης και η διαπίστωση ότι δεν περνά αποκλειστικά από το χέρι μας το αν θα νοσήσουμε ή όχι μπορούν να διασώσουν τον ψυχισμό μας από την συναισθηματική κατάπτωση. Επίσης, η φροντίδα του εαυτού με κάθε τρόπο για όσο μένουμε σπίτι μπορεί να βοηθήσει σημαντικά, όπως και η ξεκούραση, η επικοινωνία με φίλους και το μοίρασμα σκέψεων.
Μην ξεχνάμε ότι οι άνθρωποι γεννιόμαστε με το ένστικτο της ζωής, οπότε αυτομάτως μπαίνουμε στη διαδικασία να αντιμετωπίσουμε τα όσα η ζωή φέρνει και να προσπαθήσουμε γι’ αυτά. Άλλωστε η πορεία μας δείχνει ότι το απρόβλεπτο και η αβεβαιότητα είναι βασικά συστατικά της πραγματικότητας, οπότε όσο πιο γρήγορα συμφιλιωθούμε με το «άγνωστο» της καθημερινότητας που έχουμε να αντιμετωπίσουμε, τόσο πιο αλώβητοι θα βγούμε από όσα παροδικά μας βαραίνουν.
Ωστόσο, αν αισθάνεσαι ότι κάπου έχεις μπλοκάρει και τα ψυχικά σου αποθέματα δεν επαρκούν στην παρούσα φάση, τότε η αναζήτηση βοήθειας από έναν ειδικό είναι το πιο σημαντικό δώρο που μπορείς να προσφέρεις στον εαυτό σου.