Η μη αλκοολική λιπώδης διήθηση του ήπατος (NAFLD- γνωστό και ως αυξημένο λίπος στο συκώτι) αποτελεί ουσιαστικά έναν ευρύ ορισμό που συμπεριλαμβάνει ένα πλήθος νοσημάτων του ήπατος και αφορά άτομα που καταναλώνουν καθόλου έως ελάχιστο αλκοόλ. Το κύριο χαρατηριστικό αυτών των νοσημάτων είναι η αυξημένη συγκέντρωση λίπους στο συκώτι. Περιλαμβάνει 4 στάδια:
Στεάτωση
Αύξηση της συγκέντρωσης λίπους στα ηπατικά κύτταρα σε αναλογία πάνω από το 5-10% του βάρους του ήπατος.
Μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα (NASH)
Πρόκειται για σοβαρότερη μορφή της μη αλκοολικής λιπώδους διήθησης του ήπατος, κατά την οποία αναπτύσσεται φλεγμονή στο συκώτι.
Ίνωση
Όταν η φλεγμονη εμμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα στο συκώτι, αυτό προκαλεί ουλώδη ιστό γύρω από αυτό και τα αιμοφόρα αγγεία που το αιματώνουν, διατηρώντας όμως τη λειτουργικότητα του ήπατος.
Κίρρωση
Αποτελεί το σοβαρότερο στάδιο της νόσου που παρατηρείται μετά από χρόνια φλεγμονή του ήπατος, κατά το οποίο στάδιο το ήπαρ έχει συρικνωθεί και έχει εξογκώματα. Η βλάβη που έχει υποστεί το ήπαρ σε αυτό το στάδιο είναι μόνιμη και μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια ή ακόμη και σε καρκίνο του ήπατος.
Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης της μη αλκοολικής λιπώδους διήθησης του ήπατος;
Τα αίτια εμφάνισης της νόσου αυτής δεν είναι πλήρως ξεκάθαρα, καθώς και ο λόγος για τον οποίο ορισμένα άτομα την εμφανίζουν και άλλα όχι. Αντίστοιχα, ακόμη δεν είναι πλήρως κατανοητό γιατί σε ορισμένες περιπτώσεις το ήπαρ αναπτύσσει φλεγμονή που εξελίσσεται σε κίρρωση. Εντούτοις, η εμφάνιση μη αλκοολικής λιπώδους διήθησης του ήπατος μέχρι στιγμής έχει συσχετιστεί με την ύπαρξη:
- Αυξημένου σωματικού βάρους (υπερβαρότητα ή παχυσαρκία), και ιδιαίτερα αυξημένης συγκέντρωσης λίπους στην κοιλιά (περιφέρεια μέσης που υπερβαίνει τα 102 cm στους άνδρες και τα 88 cm στις γυναίκες)
- Αντίστασης στην ινσουλίνη
- Υπεργλυκαιμίας (αυξημένο σάκχαρο αίματος) που υποδηλώνει την ύπαρξη προ-διαβήτη ή σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ
- Αυξημένων επιπέδων λίπους (κυρίως τριγλυκεριδίων) στο αίμα.
Η συνύπαρξη των προαναφερθέντων προβλημάτων φαίνεται από μελέτες ότι προάγει την εναπόθεση λίπους στο συκώτι, το οποίο με τη σειρά του λειτουργεί «τοξικά» για τα ηπατικά κύτταρα και προκαλεί φλεγμονή (στεατοηπατίτιδα) και ίνωση.
Επιπρόσθετοι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση μη αλκοολικής λιπώδους διήθησης του ήπατος είναι:
- Η αυξημένη ηλικία (άνω των 50 ετών)
- Το κάπνισμα
- Η υιοθέτηση μη ισορροπημένης διατροφής και η καθιστική ζωή
- Η υψηλή χοληστερόλη
- Η ύπαρξη μεταβολικού συνδρόμου
- Η αυξημένη αρτηριακή πίεση (υπέρταση)
- Οι πολύ-κυστικές ωοθήκες
- Η υπνική άπνοια
- Ο υπο-θυρεοειδισμός
- Η μειωμένη λειτουργία της υπόφυσης
- Οι ηπαττίτιδες Β ή C
- Η λήψη φαρμακευτικής αγωγής για την αντιμετώπιση κάποιας άλλης παθολογικής κατάστασης (π.χ. φλεγμονής, αρρυθμιών, εμμηνόπαυσης, υπέρτασης, ρευματοειδούς αρθρίτιδας, νόσου του Crohn, ελκώδους κολίτιδας, καρκίνου)
Ποιους επηρεάζει η μη αλκοολική λιπώδης διήθηση;
Η μη αλκοολική λιπώδης διήθηση του ήπατος εμφανίζεται στο 15-25% του γενικού πληθυσμού, σε άτομα ηλικίας 40-60 ετών, με τις γυναίκες να έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να την εμφανίσουν σε σχέση με τους άνδρες. Καθώς συνυπάρχει με άλλες παθολογικές καταστάσεις που σχετίζονται με νοσήματα της καρδιάς (όπως το μεταβολικό σύνδρομο), η συχνότητα εμφάνισής της σε παχύσαρκα άτομα ή άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 αγγίζει το 70-90%, ενώ στα άτομα με δυσλιπιδαιμίες η συχνότητα εμφάνισής της κυμαίνεται μεταξύ 20-90%. Η νόσος αυτή, στο 50% περίπου των περιπτώσεων, δεν παρουσιάζει κανένα σύμπτωμα.
Ποια η θεραπεία της μη αλκοολικής λιπώδους διήθησης;
Στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή δεν υπάρχει κάποια θεραπεία που να είναι κοινώς αποδεκτή από την επιστημονική και ιατρική κοινότητα.
Στην πρώτη γραμμή για την αντιμετώπιση της νόσου είναι η απώλεια βάρους της τάξης του 10%, ενώ μια απώλεια 3-5% φαίνεται ότι δρα ευεργετικά στους παράγοντες κινδύνου
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω της υιοθέτησης μια ισορροπημένης διατροφής και άσκησης. Επιπρόσθετα, ο έλεγχος ή η θεραπεία υπαρχουσών νοσημάτων φαίνεται ότι δρα ευεργετικά στην αντιμετώπιση της μη αλκοολικής λιπώδους διήθησης του ήπατος, ενώ στην παρούσα χρονική στιγμή φαίνεται ότι δεν υπάρχει κάποια εγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή (αν και εξετάζεται μεγάλη γκάμα φαρμάκων, όπως για παράδειγμα οι στατίνες). Τέλος, στην περίπτωση του σταδίου της κίρρωσης, η μεταμόσχευση ήπατος ίσως αποτελεί μια επιλογή, που θα πρέπει ωστόσο να αποφασιστεί από το θεράποντα ιατρό σας με ιδιαίτερη προσοχή και αφού ζυγίσει όλες τις παραμέτρους της νόσου και των συνοδών νοσημάτων.
Ποια η σημασία της Διατροφής στην αντιμετώπιση;
Η υιοθέτηση ενός ισορροπημένου τρόπου ζωής μπορεί να συμβάλλει στη διαχείριση τόσο των συμπτωμάτων όσο και της ίδιας της νόσου. Πιο συγκεκριμένα:
Υιοθετείστε μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε:
- Φρούτα και λαχανικά: στοχεύστε στις 5 μερίδες ημερησίως
- Δημητριακά ολικής αλέσεως (ψωμί, ζυμαρικά, όσπρια, δημητριακά πρωινού)
- Όσπρια
- Γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών (γάλα, γιαούρτι, τυρί)
- Ψάρια, άπαχο κρέας
Αποφύγετε:
- Τα κορεσμένα και τρανς λιπαρά (κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας)
- Τα απλά σάκχαρα
- Το αλάτι
- Τα προϊόντα fast-food και έτοιμης κατανάλωσης (π.χ. σφολιατοειδή, γλυκά, αναψυκτικά και ροφήματα με πρόσθετη ζάχαρη)
- Το αλκοόλ
Επιλέξτε ως τρόπο μαγειρικής τα ψητά και μαγειρευτά έναντι των τηγανητών
Σταδιακή Μείωση Βάρους
Επιδιώξτε σταδιακή απώλεια βάρους της τάξης του 10% (από το αρχικό σας σωματικό βάρος) σε διάστημα 6 μηνών μέσω της υιοθέτησης μιας ολιγοθερμιδικής δίαιτας πλούσιας σε φυτικές ίνες και πολύ-ακόρεστα λιπαρά οξέα. Ωστόσο, θα πρέπει να δώσετε προσοχή στο ρυθμό απώλειας βάρους που δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 0,5-1 kg την εβδομάδα, καθώς ρυθμός απώλειας >1,5 kg την εβδομάδα μπορεί να ενισχύσει την εξέλιξη της νόσου και την αύξηση της συγκέντρωσης λίπους στο ήπαρ.
Ελαιόλαδο, Βιταμίνη D και Ε
Η χρήση ελαιόλαδου και η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D (1000 IU/ημέρα), βιταμίνης Ε (400-800 IU/ημέρα) και ω-3 λιπαρών οξέων (1 g/ημέρα) φαίνονται αρκετά υποσχόμενες και ότι μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της εξέλιξης της νόσου.
Τρόπος Ζωής
Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα
Συννοδά Νοσήματα
Αντιμετωπίστε τα συννοδά νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η υπερλιπιδαιμίες και το μεταβολικό σύνδρομο.
Ποιος είναι ο ρόλος της άσκησης;
Η άσκηση, επίσης, έχει ευεργετικές επιδράσεις στο «φρενάρισμα» της εξέλιξης της μη αλκοολικής λιπώδους διήθησης του ήπατος. Επιλέξτε να κάνετε αερόβια άσκηση (π.χ. περπάτημα) 30 λεπτών σε καθημερινή βάση (ή περπατήστε > 5 km 3 φορές την εβδομάδα). Σε περίπτωση που χρειάζεται να χάσετε βάρος αυξήστε τη διάρκεια της άσκησης από τα 30 σε 45-90 λεπτά.
ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΑΚΟΥ-ΜΕΞΙΑ, MSc
ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ-ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ