Γράφει ο Στέλιος Γκίνης
Η μεγάλη νύχτα της σκλαβιάς ξεκίνησε στις 27 Απριλίου του 1941 και τελείωσε στις 9 Οκτωβρίου του 1944, με την αποχώρηση και του τελευταίου Γερμανού στρατιώτη από τα Μέγαρα.
Αναμνήσεις από τα πέτρινα χρόνια της Κατοχής, έχουν ξεθωριάσει στις μνήμες των γερόντων, που τότε ήσαν παιδιά. Όμως ευτυχώς σε σκονισμένα και κιτρινισμένα χαρτιά, διαβάζουμε λίγες σημειώσεις συμπολιτών, για περιστατικά άγνωστα και σας τα μεταφέρουμε εδώ.
Οι Μεγαρίτες, όπως και όλοι οι Έλληνες τότε δεν μπορούσαν να χωνέψουν ότι οι φασίστες Ιταλοί, που εύκολα είχαν νικήσει, έγιναν… κατακτητές! Θα τους έριχναν στη θάλασσα σίγουρα, αν δεν επενέβαιναν οι Γερμανοί. Η πίκρα τους αυτή, έγινε αγανάκτηση, όταν την Κυριακή 10 Αυγούστου 1941, διαβάστηκε το πρωί στις εκκλησίες ανακοίνωση «περί απονομής τιμής και ευλαβείας» στην ιταλική σημαία! Ο πρωτόγερος, δηλαδή ο τελάλης, στα σταυροδρόμια πληροφορούσε επίσης το μεγαρικό λαό, ότι κατά την έπαρση της ιταλικής σημαίας το πρωί και κατά την υποστολή της το βράδυ, θα πρέπει όλοι, μικροί και μεγάλοι, να στέκονται προσοχή και οι άντρες να βγάζουν την τραγιάσκα τους.
Απόσπασμα Ιταλών «Βερσαλλιέρων» με γρήγορο και χαρακτηριστικό τους βάδισμα, πήγε στη κεντρική πλατεία στις επτά το απόγευμα της Κυριακής 10 Αυγούστου, για την υποστολή σημαίας στο Φρουραρχείο (comando Presidio Militare Italiano). Ένας νεαρός, στη γωνία της Πλατείας, έβλεπε με θλίψη και άκουγε με πόνο τη σάλπιγγα να σημαίνει την υποστολή της σημαίας των κατακτητών και δεν έβγαλε την τραγιάσκα του. Ο επικεφαλής του αποσπάσματος έδωσε ένα δυνατό χαστούκι στον νεαρό Μεγαρίτη και πετάχτηκε η τραγιάσκα του πέντε μέτρα μακριά.
Την ίδια τύχη είχε και ένας άλλος έξω από το καφενείο του Φουσκαρή, που για να αποφύγει το χαιρετισμό στην ιταλική σημαία, έτρεξε να μπει στο καφενείο, μόλις άκουσε τη σάλπιγγα. Ένας Ιταλός όμως τον είδε και φυσικά τον κτύπησε και αυτόν βάναυσα.
Αυτή την ταπείνωση και βαρβαρότητα, από τους Ιταλούς φασίστες, υπέστη και ένα… δεκάχρονο αγόρι που έπαιζε στο δρόμο της Πάχης. Ο μικρός, ενώ άκουσε τον ήχο της σάλπιγγας για την υποστολή της σημαίας, δε σταμάτησε το παιχνίδι του. Ένας Ιταλός το είδε και το χαστούκισε. Το παιδί εκείνο, ήταν ο αγαπητός φίλος και κουμπάρος μου πολιτικός μηχανικός Θανάσης Χατζής.
Μετά από 25 μέρες, το Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου 1941 το πρωί στις έξι η ώρα, συνέβη το εξής κωμικοτραγικό περιστατικό. Ένας Μεγαρίτης με τους δύο γαϊδάρους του, περνούσε από την κεντρική πλατεία την ώρα που η σάλπιγγα σήμαινε την ανύψωση της ιταλικής σημαίας. Ο Μεγαρίτης σταμάτησε κι έβγαλε την τραγιάσκα του. Όμως τα γαϊδούρια παρακινούμενα από τον ήχο της σάλπιγγας, άρχισαν να… γκαρίζουν προς μεγάλη ικανοποίηση των παρακολουθούντων Μεγαριτών, που κρυφογελούσαν. Ο άτυχος Μεγαρίτης όμως δε γλίτωσε τον ξυλοδαρμό για την… απρέπεια των γαϊδουριών του!
Από την Τετάρτη 20 Αυγούστου 1941, η σημαία και το Φρουραρχείο μεταφέρθηκαν από το σπίτι του Ι.Δ. Παπαγιάννη στο απέναντι γωνιακό κτίριο της πλατείας του Αναστάση Κυριακούλη, στο σημερινό δηλαδή «Κυριακούλειο». Συνολικά λοιπόν, σε πέντε κτίρια των Μεγάρων κυμάτιζε η ιταλική σημαία τον Αύγουστο του 1941. 1) Στο Γυμνάσιο. 2) Στο πρώτο Δημοτικό Σχολείο. 3) Στο σπίτι του Παν. Χατζόπουλου. 4) Στο σπίτι του Αναστ. Κυριακούλη και 5) Στο σπίτι του Αλεξ. Κυρ. Καστάνη.
Ως φυλακή χρησιμοποιούσαν το υπόγειο του Νικολάου Σωτηρίου στο δημόσιο δρόμο, σήμερα 28ης Οκτωβρίου.
Την Πέμπτη 21 Αυγούστου 1941 στις δέκα το πρωί στην παραλία της Βαρέας στη θέση «Τρύπα» οι Ιταλοί συνέλαβαν τον συμπολίτη μας από το Μελί ΘΕΟΔΟΣΗ ΣΑΤΡΑ και τον σκότωσαν επί τόπου με πολλές σφαίρες! Πριν από λίγες μέρες είχανε βρει στο μαγαζί του διάφορα όπλα και χειροβομβίδες των Άγγλων, γι’ αυτό και τον συνέλαβαν. Ο Θεοδόσης όμως κατόρθωσε να δραπετεύσει. Τον αναζήτησαν παντού και τελικά μετά από προδοσία, όπως διαβάζουμε στο ημερολόγιο συμπολίτη, πιάστηκε στη Βαρέα και τον εκτέλεσαν επί τόπου, χωρίς δίκη!
Την Παρασκευή 12 Σεπτεμβρίου 1941 οι Ιταλοί συνέλαβαν δύο Άγγλους στην περιοχή της «Λούμπας» μαζί με τρεις Βιλλιώτες κατοίκους της περιοχής αυτής. Κατά την ανάκριση οι Άγγλοι παραδέχθηκαν ότι μόνο ο γέροντας Θεμ. Μορφόπουλος τους έδωσε ψωμί να φάνε, γεγονός που παραδέχθηκε αβίαστα ο Μορφόπουλος, για ανθρωπιστικούς λόγους, όπως είπε. Έτσι αφέθηκαν ελεύθεροι οι Βιλλιώτες. Παρέμειναν φυλακισμένοι οι Μεγαρίτες Γεώργιος Σαμούρης και Βασίλης Κρητικός κατηγορούμενοι ότι τροφοδοτούν και περιθάλπτουν Άγγλους.
Την Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου έγινε το τεσσαρακονθήμερο μνημόσυνο του Θ. Κυριακούλη που σκότωσαν οι Ιταλοί.
Το Σάββατο 4 Οκτωβρίου 1941, πέθανε από την πείνα η Σοφία Κακαγή ετών 36 και είναι το πρώτο θύμα στα Μέγαρα λόγω ασιτίας.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της κυβερνήσεως, ότι καταργείται η διδασκαλία του μαθήματος της ιστορίας και των θρησκευτικών στα δημοτικά και τα γυμνάσια.
Την Κυριακή 20 Φεβρουαρίου 1942 το πρωί έγινε το μνημόσυνο του ηρωικώς πεσόντος υπέρ πατρίδος, του Σπύρου Δημοσθένη Καραγιώργου, πατέρα του αγαπητού φίλου Δήμου Καραγιώργου, στην Αγία Παρασκευή.
Με την ευκαιρία αυτή του μνημοσύνου του ήρωα Μεγαρίτη, ο αρχιμανδρίτης Φίλιππος Σπ. Τσορβάς στο κήρυγμά του, μίλησε για τη σκλαβωμένη μας πατρίδα, αλλά και για τον αγώνα που απαιτεί η πολυπόθητη λευτεριά. Όλο το εκκλησίασμα ενθουσιάστηκε και συζητήθηκε στα Μέγαρα το θάρρος του Φιλίππου. Την επόμενη νύχτα λοιπόν έγινε σαμποτάζ από Μεγαρίτες, που έκοψαν τα τηλεφωνικά καλώδια των Ιταλών. Ο Φρούραρχος έξαλλος, γιατί δε βρέθηκαν οι ένοχοι, διέταξε τη σύλληψη και τη φυλάκιση των εξής: Δημ. Κοτρότσο (Δήμαρχο), Γεώργιο Ζαχαρία (γραμματέα του Δήμου), Επ. Κότση (έφορο), Δημήτριο Μπερδελή (ιατρό), Σπ. Σχινά (δικηγόρο), Ισιδ. Κούνουπα(έμπορο), Σπ. Εμμ. Μαυρουκάκη (βιομήχανο), Νικ. Γιαλελάκη (ειρηνοδίκη), Δημ. Γεωργακή και Κανέλλο Παπαγιάννη (κρεοπώλη).
Στις 21 Ιουλίου 1942, ημέρα Τρίτη, φτάνει στα Μέγαρα ο Μπενίτο Μουσολίνι! Ο Ιταλός δικτάτορας, ο Νούτσε, έφτασε λίγο μετά τις εννέα το βράδυ από την Αθήνα με αυτοκίνητο και πήγε με τους ακολούθους του, στο σπίτι του Γ.Μαλέα, που είχαν επιτάξει οι Ιταλοί. Στα μεταπολεμικά χρόνια, μέχρι το σεισμό του 1981, χρησιμοποιήθηκε και ως Δημαρχείο το κτίριο αυτό. Σήμερα, είναι ιδιοκτησία του υπομηχανικού Γ. Παπαβασίλη και είναι ερειπωμένο, αλλά …διατηρητέο.
Σε πανικό, όπως ήταν φυσικό, η φρουρά των Ιταλών στα Μέγαρα και σε συναγερμό, με περιπολίες των «καραμπινιέρων» νύχτα και μέρα γύρω από την περιοχή. Στην πλατεία Ηρώων, που ήταν Ιωάννου Μεταξά, έγινε Όθωνος και πριν Βύζαντος, όσο ο Μουσολίνι έμεινε στο σπίτι του Μαλέα, πολλοί οπλισμένοι «κοκορόφτεροι» ξαγρυπνούσαν. Την επομένη, ο Ντούτσε αναχώρησε από το αεροδρόμιο των Μεγάρων για την Ιταλία, ενώ συνόδευαν το αεροπλάνο του και τρία καταδιωκτικά, για την ασφάλειά του.
Ένα χρόνο μετά, ο Μουσολίνι «έπεσε» και στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, η Ιταλία συνθηκολόγησε. Η ιταλική κατοχή τελείωσε στα Μέγαρα στις 13 Σεπτεμβρίου, αλλά συνεχίστηκε η γερμανική, πιο σκληρή, ένα χρόνο ακόμη μέχρι τις 9 Οκτωβρίου 1944.
Το άρθρο αυτό, αφιερώνεται στα θύματα της Κατοχής.