Γράφει η Βιβιάννα Κόμπουλη,
Κλινική Ψυχολόγος M.Sc., Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια
Αν μπορούσαμε να εστιάσουμε ταυτόχρονα στην καθημερινότητα ενός άντρα και μιας γυναίκας, θα συνειδητοποιούσαμε πως πέρα από τις κοινές βασικές ανάγκες επιβίωσης(ύπνος, διατροφή και μπάνιο) οι καθημερινότητες τους είναι πολύ διαφορετικές. Αν μάλιστα μπορούσαμε να κάνουμε ζουμ στις συζητήσεις τους, και ακόμα περισσότερο στις σκέψεις τους και στα συναισθήματά τους, τότε θα βλέπαμε ότι απέχουν πολύ.
Θα αναρωτιέσαι “και τι με ενδιαφέρει να το γνωρίζω αυτό?”. Κι όμως αν συνειδητοποιήσεις αυτό, θα απαντηθεί αυτόματα μέσα σου και το αιώνιο ερώτημα-θέμα κοινωνικών (και φιλικών ) συζητήσεων “τελικά υπάρχει ισότητα των δυο φύλων?”. Η απάντηση μοιάζει προφανής “Δεν υπάρχει” και θα δούμε μερικές εξηγήσεις παρακάτω.
Ακούμε συχνά τους όρους ισότητα και διαφορετικότητα. Οι άντρες απαντούν στο ερώτημα «εννοείται πως υπάρχει ισότητα, σε λίγο θα πάρετε την θέση μας» (και ίσως κάποιοι να έχουν αρχίσει να το αισθάνονται) . Οι γυναίκες τουναντίον απαντούν «μα φυσικά και δεν υπάρχει ισότητα, τους πλένω/ καθαρίζω/ μαγειρεύω/ φροντίζω όλη μέρα, έχω αναλάβει τα παιδιά και ταυτόχρονα εργάζομαι και ένα “ευχαριστώ” δεν έχω ακούσει». Πώς ακούγονται όλα αυτά? Ποια είναι τελικά η αλήθεια? Η απάντηση σχεδόν βέβαια θα περιλαμβάνει ένα “ναι μεν” και ένα “αλλά”. Μπορούμε να ταυτιστούμε και με τις δύο απόψεις (η μια λέει ότι είμαστε ίσοι και η άλλη ότι δεν είμαστε).
Αυτό που μπορούμε να απαντήσουμε με σιγουριά είναι ότι είμαστε 100% διαφορετικοί.
Σε ποιους τομείς?
Σε όλους! Βιολογικά, σωματικά, εγκεφαλικά, συναισθηματικά, συμπεριφορικά και γνωσιακά. Σκέψου το πιο απλό, πως είναι η σωματική διάπλαση και το παρουσιαστικό ενός άντρα και πως μιας γυναίκας? Ο άντρας είναι αρκετά πιο ψηλός και πιο σωματώδης, καταλαμβάνει περισσότερο όγκο στον χώρο, έχει φαρδύτερες πλάτες και χέρια και μεγαλύτερο κεφάλι. Η γυναίκα ακριβώς το αντίθετο! Θα αναρωτηθείς και αυτό σημαίνει ότι είμαστε άνισοι? Πάμε λίγο πίσω στην εξέλιξη, όταν ο άντρας άφηνε τα πρωτόγονα ένστικτα της πάλης ελεύθερα προκειμένου να προστατέψει την οικογένεια. Τι θα γινόταν αν ο στόχος του δεν ήταν να προστατέψει την οικογένεια, αλλά ξαφνικά στρεφόταν εναντίον της? Κοινώς, σε μια κατάσταση διαμάχης και σωματικής επικράτησης, σαφώς επιβιώνει ο ισχυρότερος σωματικά….ήτοι ο άντρας. Αυτή την γνώση η γυναίκα την απέκτησε εξελικτικά (όσο και να μη θέλει να την υπενθυμίζει στον εαυτό της) και έμαθε να επιβιώνει. Πώς? Φυσικά, με έμμεσο τρόπο να αποφεύγει πάση θυσία να έρθει αντιμέτωπη ποτέ σωματικά με έναν άντρα, να χρησιμοποιεί το νου της καλύτερα και να ελίσσεται μέσα από την δύναμη του λόγου. Έμαθε την ψυχολογία του άνδρα, τη δύναμη και την αδυναμία του και ανέπτυξε μεθόδους για να μπορέσει να επιβιώσει τόσο μόνη, όσο και μέσα σε μια σχέση, ως σύζυγος, ως μητέρα και ως κοινωνικό ον.
Και τώρα θα σκεφτείς “Μα δεν ζούμε πια στην εποχή του homo erectus, ο άνδρας δεν κυκλοφορεί με το ρόπαλο και δεν τραβάει την γυναίκα του από τα μαλλιά για να την πάει στη σπηλιά τους, ζούμε σε μια κοινωνία με νόμους και κανόνες και η γυναίκα έχει βρει την θέση που της αξίζει“.
Αλήθεια?
Και αν αυτή η θέση της αξίζει, γιατί η κοινωνία εξακολουθεί να την αντιμετωπίζει ως λιγότερη ή ως λιγότερο επαρκή? Έρχονται συχνά στο γραφείο μου γυναίκες/ σύζυγοι/ μητέρες, εξουθενωμένες από τις υπέρμετρες οικογενειακές υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει, αλλά κυρίως με κάτι άλλο πιο βαθύ και επώδυνο. Με ένα επαναλαμβανόμενο αίσθημα απόρριψης. Απόρριψη από τον σύζυγο, από την κοινωνία, από φιλικές, επαγγελματικές και συναδελφικές σχέσεις. Ίσως η απόρριψη να πηγαίνει και πιο πίσω, στις πρώτες αναμνήσεις που έχουν από ένα δάσκαλο, από έναν πατέρα, από έναν φίλο, από έναν σύντροφο, από έναν καθηγητή στο πανεπιστήμιο, από έναν ανώτερο στην δουλειά, από έναν συνάδελφο, από έναν περαστικό….Και βέβαια, η κοινωνία σε καμία περίπτωση δεν απορρίπτει μόνο γυναίκες και ούτε είναι τα θύματα μόνο γυναίκες. Αλλά για την γυναίκα η πιθανότητα να αντισταθμίσει το επαναλαμβανόμενο αίσθημα απόρριψης με μια επιβράβευση είναι εξαιρετικά μικρή. Με ένα “μπράβο, είσαι εξαιρετική σε ό,τι κάνεις” με ένα “είμαι περήφανος για σένα που τα καταφέρνεις σε αυτή την δύσκολη καθημερινότητα” με ένα ενισχυτικό σχόλιο στην εργασία, με ένα “τι νόστιμο φαγητό μαγείρεψες σήμερα, σ ευχαριστώ που μας φροντίζεις”, όλα αυτά είναι εξαιρετικά σπάνια να τα ακούσει μια γυναίκα μέσα στην ημέρα της. Και ο φαύλος κύκλος της απόρριψης συνεχίζεται.
Δεν υπάρχει ισότητα μεταξύ άντρα και γυναίκας αλλά δεν πρέπει να υπάρχει και ανισότητα. Η ανισότητα γεννάει ανταγωνισμό. Σκέψου εκείνον τον συμμαθητή-τρια που σήκωνε μαζί σου το χέρι του για να απαντήσει στις ερωτήσεις της καθηγήτριας και εκείνη επέλεγε αυτόν συχνότερα από ότι εσένα για να απαντήσει στην ερώτηση. Πώς ένιωθες που ήξερες την απάντηση και επαναλαμβανόμενα δεν σε επέλεγε? Αδικία, ίσως άνιση μεταχείριση? Πώς ένιωσες για τον συμμαθητή? Αυτό ακριβώς το συναίσθημα δεν πρέπει να νιώθουν τα δυο φύλα, ούτε ο ένας ούτε ο άλλος. Ο ανταγωνισμός μπορεί να γεννηθεί μεταξύ τους και όταν αυτό γίνει δυσκολεύει την συνύπαρξη τους. Και πρέπει να συνυπάρχουν αυτοί οι δύο, γιατί πολλά καλά προκύπτουν από αυτήν την ένωση. Η ίδια η ζωή οφείλει τα πάντα σε αυτήν την ένωση και χωρίς αυτήν, αφήνοντας δηλαδή την ανισότητα και τον ανταγωνισμό να κερδίσουν την ενότητα (το «έσονται οι δυο εις σάρκαν μιαν»)κινδυνεύει όλη μας η ύπαρξη. Διακυβεύονται πολλά εδώ και είναι σημαντικό με κάθε τρόπο να συνειδητοποιήσουμε ότι ίσως στόχος μας δεν πρέπει να είναι η ισότητα των δυο φύλων αλλά η ενότητα των δυο φύλων. Γιατί με την ισότητα δεν συνεχίζεται η ζωή, αλλά με την ενότητα συνεχίζεται. Γνωρίζω ότι μπορεί να πληγεί ο εγωισμός αρκετών γυναικών (ίσως και ανδρών) με την προσπάθεια για ενότητα και όχι ισότητα. Χρειάζεται μεγάλη ψυχική δύναμη για να ξεπεραστεί το αίσθημα της απόρριψης, αλλά αξίζει τον κόπο η προσπάθεια. Και να υπενθυμίζετε πάντα στους εαυτούς σας (ιδίως οι άντρες αναγνώστες) ότι η γυναίκα «γεννάει, θρέφει και μεγαλώνει άνδρες». Δεν σας συμφέρει να δούμε ποιος είναι άνισος…