(βλ. Κινέτα, Μάνδρα, Νέα Πέραμο, Μάτι κ.α.).
Η χώρα μας ως κράτος μέλος της Ε.Ε. έχει τη δυνατότητα να κάνει χρήση και να εκμεταλλευτεί νομικά εργαλεία που της παρέχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και μπορούν να συμβάλλουν τόσο στην ανάπτυξη, όσο και στην επανόρθωση περιοχών που υπέστησαν μεγάλες οικονομικές ζημιές από έκτακτα φαινόμενα.
Ενώ η χώρα μας έχει συχνές καταδίκες από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για χορήγηση ασύμβατων κρατικών ενισχύσεων, μπορεί σε περιπτώσεις θεομηνιών (βλ. πρόσφατα παραδείγματα Κινέτας, Μάνδρας, Νέα Περάμου, Μάτι, Λέσβου κ.α.) να ενισχύσει τη δυνατότητα της χώρας να διαπραγματευτεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ώστε να ενισχύσει άμεσα ή έμμεσα επιχειρήσεις ή κλάδους επιχειρήσεων ή ακόμα και μεμονωμένους καταναλωτές, δίχως να κινδυνεύσει με έλεγχο για παράνομη χορήγηση κρατικής ενίσχυσης και επιβολή προστίμων, προκειμένου να βοηθήσει τοπικές κοινωνίες που επλήγησαν με σφοδρότητα.
Γενικώς, οι περισσότερες εθνικές ενισχύσεις θεωρούνται ότι επηρεάζουν τις συναλλαγές, ακόμη και όταν αφορούν προϊόντα που δεν εξάγονται σε άλλα κράτη μέλη, εφόσον ανταγωνίζονται στην εθνική αγορά τις εισαγωγές άλλων κρατών μελών και, ως εκ τούτου, κρίνονται παράνομες και οφείλουν να επιστρέφονται. Η Επιτροπή διαθέτει ένα μηχανισμό για τον καθορισμό και την αναθεώρηση των συντελεστών αναφοράς που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό της έντασης των κρατικών ενισχύσεων. Tο είδος της ενίσχυσης δεν έχει σημασία. Με άλλες λέξεις, κρατική ενίσχυση μπορεί να είναι και η θετική παροχή και η απαλλαγή από υποχρώση. Έτσι, π.χ., οι μη επιστρεφόμενες ενισχύσεις, τα χαμηλότοκα δάνεια, οι φορολογικές απαλλαγές, η παροχή αγαθών ή υπηρεσιών σε τιμή κάτω του κόστους υπάγονται στον ευρωπαϊκό έλεγχο των ενισχύσεων και καταρχήν απαγορεύονται. Επίσης, σύμφωνα με τον Κανονισμό περί «των ενισχύσεων ήσσονος σημασίας» (de minimis), η Eπιτροπή θεωρεί ότι μια ενίσχυση, η οποία δεν υπερβαίνει τα 200.000 ευρώ σε διάστημα τριών ετών ή εγγυήσεις που δεν υπερβαίνουν το 1.5 εκατ. ευρώ, δεν είναι σε θέση να επηρεάσει τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές και, κατά συνέπεια, δεν χρειάζεται να κοινοποιείται στην Eπιτροπή [Κανονισμός 1407/2013].
H παράγραφος 2 του άρθρου 107 (ΣΛΕΕ) θεωρεί, μεταξύ άλλων, ότι συμβιβάζονται με την εσωτερική αγορά: (α) οι ενισχύσεις κοινωνικού χαρακτήρα προς μεμονωμένους καταναλωτές, υπό τον όρο ότι χορηγούνται χωρίς διάκριση προελεύσεως των προϊόντων· (β) οι ενισχύσεις για την επανόρθωση ζημιών που προκαλούνται από θεομηνίες ή άλλα έκτακτα γεγονότα…
Ως εκ τούτου, αν επιτραπεί από τα δημοσιονομικά όρια που έχει η χώρα και σε συνεννόηση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην οποία κοινοποιούνται υποχρεωτικά τα σχέδια αυτά, μπορεί να υπάρξει ενίσχυση και μέσω απευθείας ενισχύσεων, αλλά και μέσω χαμηλότοκων δανείων με κρατική εγγύηση ή φορολογική απαλλαγή για ένα χρονικό διάστημα για συγκεκριμένες περιοχές της χώρας μέχρι να επανορθωθούν οι ζημίες που έχουν προκληθεί από θεομηνίες, δεδομένης της ειδικής πρόβλεψης της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ε.Ε.
Μπορεί με άλλες λέξεις να υπάρξει ελάφρυνση, η οποία υπό άλλες συνθήκες θα θεωρείτο παράνομη ενίσχυση, και της οποίας η όποια επιβάρυνση στον κρατικό προυπολογισμό θα είναι και νόμιμη και δεν θα τεθεί ζήτημα και σε επίπεδο Ε.Ε.
Αυτή η ελάφρυνση θα μπορέσει να ενισχύσει συγκεκριμένες περιοχές, προκειμένου να επανορθωθούν ζημίες που κατέστρεψαν ανθρώπους και επιχειρήσεις.
Ειδικά η Δυτική Αττική που τα τελευταία χρόνια έχει υποστεί σημαντικές ζημιές από φυσικά φαινόμενα πρέπει να ενισχυθεί κατά προτεραιότητα!
Τρόποι και μέσα υπάρχουν. Αυτό που μένει είναι υπεύθυνη και αξιόπιστη εθνική ηγεσία να διαπραγματευτεί στοχευμένα.
*Ο Γιώργος Κώτσηρας είναι δικηγόρος, Διδάκτωρ Νομικής Σχολής Αθηνών.
Έχει υπάρξει υποψήφιος βουλευτής στην Περιφέρεια Αττικής και υποψήφιος Ευρωβουλευτής.