Γράφει ο Μάριος Νικ. Δουλγεράκης
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω
Ο Ν.4738/2020 ή νέος Πτωχευτικός Κώδικας, έρχεται σε μία κοινωνικά και οικονομικά δύσκολη συγκυρία, στην οποία οι αντοχές της ιδιωτικής οικονομίας δοκιμάζονται καθημερινά λόγω της εξάπλωσης του COVID και των συνακόλουθων κυβερνητικών μέτρων που λαμβάνονται ή πρόκειται να ληφθούν στο άμεσο μέλλον.
Ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας θα εφαρμοστεί από την 01.01.2021. Είναι το νομοθέτημα που θα αντικαταστήσει όχι μόνο τον προηγούμενο πτωχευτικό νόμο, αλλά και τον Ν.3869/2010, γνωστό και ως Νόμο Κατσέλη. Μετά την 01.01.2021 δε θα επιτρέπεται πλέον η υποβολή νέων αιτήσεων για ρύθμιση οφειλών με βάση τον Ν.3869/10, ωστόσο οι ήδη υποβληθείσες αιτήσεις και όσες υποβληθούν μέχρι τις 31.12.2020 δεν θίγονται και οι σχετικές δίκες δεν καταργούνται. Οι αιτήσεις αυτές θα εκδικαστούν κανονικά με βάση τις διατάξεις του Ν.3869, όπως αυτές ίσχυαν κατά τον χρόνο κατάθεσης της σχετικής αίτησης.
Με τον νέο Πτ.Κώδικα ενοποιούνται οι διαδικασίες πτώχευσης για όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Για τις ανάγκες του παρόντος άρθρου ωστόσο, θα εστιάσουμε την προσοχή μας στους πολίτες- φυσικά πρόσωπα και στην προστασία της κύριας κατοικίας.
Δεν απαιτείται πλέον να είναι κάποιος έμπορος για να πτωχεύσει. Σε πτώχευση (θα) μπορούν να κηρυχθούν αδιακρίτως οι μισθωτοί, οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι συνταξιούχοι, κλπ.
Ρύθμιση οφειλών και προστασία της κύριας κατοικίας θα μπορεί να επιτευχθεί στα πλαίσια του εξωδικαστικού μηχανισμού που προβλέπει ο νέος Πτ. Κώδικας, με δόσεις που φτάνουν ως και τα 20 έτη και με κρατική επιδότηση δανείων πρώτης κατοικίας για 5 έτη. Με την υποβολή της σχετικής αίτησης αναστέλλονται τυχόν πλειστηριασμοί και γενικότερα η διαδικασία της εκτέλεσης κατά του υπόχρεου. Η διαδικασία της ρύθμισης θα διεξάγεται ηλεκτρονικά μέσω ειδικής πλατφόρμας, στην οποία θα υποβάλλονται και όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά.
Εάν ο οφειλέτης δε μπορέσει να ρυθμίσει εξωδικαστικά τις οφειλές του και κηρυχθεί σε πτώχευση ή επιβληθεί κατάσχεση στην κατοικία του, η διαδικασία και οι προϋποθέσεις προστασίας της κατοικίας διαφοροποιούνται. Σε αυτήν την περίπτωση, μόνο εάν ο οφειλέτης έχει ιδιαίτερα χαμηλά εισοδήματα, θεωρείται δηλαδή από τον νόμο «ευάλωτος», μπορεί να προστατεύσει την κατοικία του ζητώντας ο ίδιος τη μεταβίβασή της σε ιδιωτικό Φορέα. Έτσι ο ιδιωτικός Φορέας θα αγοράζει από τον οφειλέτη την κατοικία του και θα πληρώνει το τίμημα της αγοράς απευθείας στους πιστωτές, ενώ ο οφειλέτης θα εξακολουθεί να διαμένει στην κατοικία του ως ενοικιαστής πληρώνοντας ενοίκιο στον νέο ιδιοκτήτη (τον Φορέα) για διάρκεια 12 ετών. Μετά τη λήξη της δωδεκαετίας ή και νωρίτερα ο οφειλέτης έχει δικαίωμα από τον νόμο να επαναγοράσει την κατοικία του.
Παρατηρείται ότι, τόσο οι προϋποθέσεις όσο και ο μηχανισμός προστασίας της κύριας κατοικίας διαφοροποιούνται σημαντικά στον νέο Πτ. Κώδικα, σε σχέση με τις αντίστοιχες ρυθμίσεις που περιλάμβανε ο Νόμος Κατσέλη:
1.Η προστασία της κύριας κατοικίας δεν θα εξαρτάται πλέον από την αντικειμενική αξία της, αλλά από την οικονομική κατάσταση του ιδιοκτήτη- οφειλέτη, ο οποίος θα πρέπει να θεωρηθεί «ευάλωτος» αλλιώς δε δικαιούται να προστατεύσει την κατοικία του από πλειστηριασμό.
2.Ο οφειλέτης θα μεταβιβάζει στον ιδιωτικό Φορέα την κύρια κατοικία του διατηρώντας το δικαίωμα να την επαναποκτήσει στο μέλλον, ενώ θα εξακολουθεί να διαμένει σε αυτήν για διάστημα 12 ετών ως ενοικιαστής, έχοντας τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του ενοικιαστή.
3.Ο δανειολήπτης δεν θα πληρώνει δόσεις στους πιστωτές του. Θα πληρώνει ενοίκιο στον Φορέα που θα αποκτήσει την κατοικία του για 12 έτη. Οι πιστωτές θα λαμβάνουν από τον Φορέα ό,τι τους αναλογεί από το τίμημα της αγοράς της κατοικίας και δεν θα έχουν απαίτηση για πληρωμή δόσεων από τον οφειλέτη.
4.Όταν περάσουν 3 έτη από την κήρυξη της πτώχευσης, ο δανειολήπτης θα απαλλάσσεται πλήρως από το σύνολο των οφειλών του. Εάν δε ο δανειολήπτης δεν επιθυμεί να προστατεύσει την κατοικία του, τότε θα απαλλάσσεται 1 έτος μετά την κήρυξη της πτώχευσης.
5.Η υπαγωγή στις ρυθμίσεις του Νόμου Κατσέλη μπορούσε να γίνει μόνο μία φορά για κάθε οφειλέτη. Αυτός ο περιορισμός δεν ισχύει στον νέο Πτωχευτικό Κώδικα.