Γράφει ο Δημήτρης Ηλίας
Είναι αλήθεια ότι με το πρόγραμμα 1821-2021 θα έρθουν στο φως πολλά νέα στοιχεία της νεώτερης ελληνικής ιστορίας – που δεν τα ξέραμε – όπως και πολλές ιστορικές παραποιήσεις – γραπτές ή προφορικές – θα αναθεωρηθούν. Έτσι είναι. Η ιστορία γράφεται και ξαναγράφεται.
ΠΟΙΟΙ ΛΟΙΠΟΝ ΕΧΤΙΣΑΝ ΤΟΝ «ΤΟΙΧΟ» ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ ΣΤΟ ΒΟΥΡΚΑΡΙ ΤΩΝ ΜΕΓΑΡΩΝ; Την ερώτηση αυτή μου την έκανε ένας κύριος (όχι Μεγαρίτης) το βράδυ της όμορφης εκδήλωσης που έγινε στο τείχος στις 24 Ιουλίου. Φαινόταν μορφωμένος και μου είπε ότι είναι εντυπωσιασμένος από αυτό το κτίσμα. Αυτοί που το έχτισαν πρέπει να ήταν πολύ καλοί τεχνίτες με άρτιες γνώσεις οχυρωματικών έργων. Του απάντησα λοιπόν ότι γραπτά στοιχεία για τους χτίστες δεν έχομε μέχρις στιγμής στα Μέγαρα. Έχομε όμως προφορικές παραδόσεις αξιόπιστες. Το μόνο γραπτό στοιχείο για το τείχος είναι ένα σημείωμα που αναφέρει ότι το μετρήσανε το 1825 30 περίπου Μεγαρίτες, καθώς επίσης και τί υλικά χρησιμοποιήθηκαν και τί πλήρωσαν. Το σημείωμα αυτό το είχε στην κατοχή του ο παππούς μου Δημήτριος Ανδρέου Ρήγας (πατέρας της μάννας μου) που το έδωσε στον «δάσκαλο» Μελέτη Μπεναρδή και συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο του τελευταίου «ΜΕΓΑΡΕΙΣ ΚΑΙ ΔΕΡΒΕΝΟΧΩΡΙΤΑΙ» (σελ. 91).
Η μεγαρίτικη σπαράδοση όμως μας έχει αφήσει πολλά προφορικά στοιχεία. Ένα από αυτά λέει ότι, όταν οι Μεγαρίτες αποφάσισαν να κτίσουν αυτόν τον τοίχο, αναζήτησαν καλούς μαστόρους με ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις σε οχυρωματικά έργα. Βρήκαν λοιπόν μία ονομαστή συντεχνία χτιστάδων και οχυρωματικών έργων από τα Λαγκάδια της Γορτυνίας. Ήρθαν λοιπόν σε συνεννόηση οι Φιλικοί των Μεγάρων και συμφώνησαν με την γνωστή συντεχνία των Δηληγιάννηδων ή Ντεληγιάννηδων που έχουν «αφήσει» και άλλα μεγάλα και ωραία έργα στην Πελοπόννησο (γεφύρια, ανατειχίσματα, πυργόσπιτα, σχολεία κ.λπ.).
Ο μουσικολόγος Φοίβος Ανωγειανάκης αναφέρει στο Δελτίο της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας («ΤΟ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟ ΔΕΝΤΡΟ ΕΝΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΥ – του Ιακώβου Ηλία» 1974) τα εξής: «…Με μια τέτοια κουμπανία χτιστάδων έφτασε κάποτε στα Μέγαρα Αττικής συνεχίζοντας την παράδοση του επαγγέλματος ο Ηλίας ή Λιας Δηληγιάννης. Η παράδοση τον θέλει πρωτομάστορα με δική του κομπανία απο χτιστάδες, πελεκάνους (πελεκούσαν πέτρες), μαραγκούς και σιδεράδες. Πότε ακριβώς έφτασε δεν το ξέρομε». Μια άλλη πληροφορία λέει ότι η συντεχνία του πρωτομάστορα Λια Δηληγιάννη είχε έλθει και εγκαταστάθηκε νωρίτερα στα Μέγαρα περίπου το 1818 και δεν επέστρεψαν ποτέ ξανά στα Λάγκάδια της Γορτυνίας. Έμειναν στα Μέγαρα, παντρεύτηκαν Μεγαρίτισσες και έκαναν οικογένειες δικές τους. Η πληροφορία αυτή δένει με το ότι ο τοίχος άρχισε να κτίζεται το 1818 ανατολικότερα προς την Αγία Τριάδα, αλλά εγκαταλείφθηκε για να κτισθεί αργότερα στη σημερινή του θέση.
Ο Λιας Δηληγιάννης ήταν και πολύ καλός βιολιτζής. Έπαιζε βιολί με 8 χορδές 4 κανονικές και 4 «συμπαθητικές» (πολύτιμη μουσική πληροφορία). Τέτοια βιολιά τα έπαιζαν πολύ καλοί και ευαίσθητοι μουσικοί για καλούς γλεντζέδες. Ένα τέτοιο λοιπόν πολύ καλό βιολί παίχτηκε και στα Μέγαρα.
Ο γνωστός πρόξενος της Γαλλίας στην Ελλάδα στα προεπαναστατικά χρόνια, Πουκεβίλ, στο βιβλίο του «Ταξίδι στην Ελλάδα» αναφέρει για τα Μέγαρα ότι είναι ένα εύπορο μέρος με καλοφτιαγμένα καθαρά σπίτια και για τους Μεγαρίτες, ότι ήταν καλοντυμένοι και καθαροί. Χαρακτηριστικές είναι επίσης οι πληροφορίες του για τα ωραια και “ δυνατα” γλέντια των Μεγαρέων στα οποία και παραβρέθηκε.
Ίσως αυτός ήταν και ο λόγος που ο Λιας Δηληγιάννης εγκαταστάθηκε στα Μέγαρα, επειδή βρήκε γλεντζέδες και καλόκαρδους ανθρώπους. Παράλληλα ήταν χτίστης και βιολιτζής.
Η υπόλοιπη κομπανία του, αποτελούμενη από το σόϊ του, συνέχισαν το επάγγελμα του χτίστη μόνον. Αυτοί έμειναν στα Μέγαρα με το επώνυμο «Μώλος», δηλαδή χτίστης. Από τον Ηλία Δηληγιάννη βγήκε το μουσικό σόϊ των Λιάδων στα Μέγαρα και από τους υπόλοιπους το σόϊ των Μώληδων, τους χτίστες. Εμείς οι Λιάδες γνωρίζομε ότι με τους Μώληδες είμαστε το ίδιο σόϊ.
Το ότι οι Δηληγιανναίοι κτίσανε το τείχος των Μεγάρων μου το ανέφερε και ο Έλληνας καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ Παναγιώτης Ροϊλός, όταν βρεθήκαμε στην Στεμνίτσα στις 14-6-2017 με το Λαογραφικό Συγκρότημα για τις γιορτές της Πελοποννησιακής Γερουσίας.
Ο Λιας Δηληγιάννης έβγαλε κι άλλα παιδιά μουσικούς, που ήταν γνωστοί στα Μέγαρα ως «τα παιδιά του Λια» ή και «τα εγγόνια του Λια». Σιγά σιγά το επίθετο Δηληγιάννης ή Ντεληγιάννης παραμερίστηκε και έμεινε το επώνυμο «Ηλίας», «Λιας».
Το τείχος λοιπόν των Μεγάρων, εκτός από οχυρωματικό έργο της εποχής, είναι και έργο γλεντζέδων και χαρούμενων ανθρώπων, όπως είναι οι Μεγαρίτες.
Αν κάποιος έχει μια άλλη πληροφόρηση σχετική με το κτίσιμο του τείχους θα ήταν χρήσιμο και ωραίο να ακουστεί έτσι ώστε να διασταυρώνονται οι πηγές.