Πέρασε το καλοκαίρι με την μεγαλύτερη οικολογική καταστροφή στην χώρα μας από πυρκαγιές και αλλες αναποδιες, κι ενώ ακόμα μετράμε τις απώλειες από τις πλημμύρες στην Θεσσαλία, ήρθε η ώρα να δούμε και τα του οίκου μας.
Πλέον, η καμένη γη στον Δήμο Μεγαρέων είναι πολύ μεγαλύτερη από την εναπομείνασα δασική έκταση. Χρησιμοποιώντας το 2018 σαν σημείο αναφοράς, επειδή ήταν η τελευταία χρονιά που έχουμε ανοιχτά δεδομένα για κάλυψη γης, καθώς και τα δεδομένα για τις πυρκαγιές από το σύστημα Copernicus της Ε.Ε. διαπιστώνουμε ότι στα τελευταία 6 καλοκαίρια είχαμε 4 μεγάλες πυρκαγιές στην περιοχή μας, οι οποίες στο ευνοικό σενάριό τους έκαψαν περίπου 100.000 στρέμματα δασικής βλάστησης και αγροτικής γης – δηλαδή το 30% του Δήμου Μεγαρέων.
Πιο συγκεκριμένα, από αυτά τα 100.000 στρ.:
- ● Τα 44.000 στρ. περίπου ήταν δασικά, αφήνοντας περίπου 17.000 στρ. δασικού που
δεν έχει καεί.
- ● Τα 45.000 στρ. ήταν χαμηλή βλάστηση, αφήνοντας περίπου 50.000 στρ. Καθώς η
βλάστηση επανέρχεται γρήγορα στην πρότερη κατάσταση μέσω της αυτοδιαδοχής,
ενδέχεται αυτός ο αριθμός να έχει αλλάξει.
- ● Και τα 11.000 στρ. ήταν αγροτική γη, αφήνοντάς μας περίπου 130.000 στρ.
Η κλιματική αλλαγή δεν είναι ένα γεγονός που έγινε “εν μια νυκτί”, οπότε και δεν μπορεί να αποτελέσει άλλοθι. Είναι ένα γεγονός που εκτείνεται σε μεγάλη χρονική κλίμακα, έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια, και κάθε χρόνο βλέπουμε την μεταβολή της θερμοκρασίας προς τα πάνω, γεγονός που βασίζεται κυρίως σε ανθρωπογενείς παράγοντες. Για τον λόγο αυτό, ένα δάσος αναμένεται πως θα έχει λιγότερη υγρασία κατα μέσο όρο κάθε χρόνο, κάνοντάς το πιο ευάλωτο σε πυρκαγιές, οπότε προκύπτει πως έφτασε η ώρα να προετοιμαστούμε και να προστατεύσουμε την λίγη δασική έκταση που έχει απομείνει.
Αντίστοιχα για τις πλημμύρες, η τελευταία μελέτη για την εκτίμηση επικινδυνότητας τους για όλη την Ελλάδα πραγματοποιήθηκε το 2018, με τις περιοχές επικινδυνότητας να ανανεώνονται τέλη του 2020, πριν από τις 3 μεγάλες πυρκαγιές του Δήμου του 2021 και 2023. Στα μοντέλα προσομοίωσης πλημμυρικής ροής, μαζί με τα δεδομένα βροχοπτώσεων, υδροπαροχών κτλ., λαμβάνεται υπόψην από τους μελετητές η κάλυψη γης. Μια πόλη και ένα δάσος έχουν απο τους υψηλότερους συντελεστές απορροής ομβρίων, ενώ αντίστοιχα το γυμνό έδαφος έχει προφανώς την χαμηλότερη.
Υπάρχουν πολλοί και διάφοροι λόγοι που αναφέρονται τα παραπάνω:
● Είναι καλό να μην ξεχνάμε τι έχει προηγηθεί, πού ήμασταν και που είμαστε, ώστε να ξέρουμε καλύτερα το που θέλουμε να πάμε. Ξεκινάμε να ζούμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Όλα αυτά για τα οποία μας προετοίμαζαν τόσο καιρό οι επιστήμονες, τώρα τα βιώνουμε και θα τα βιώνουμε, οπότε η προετοιμασία για αυτά είναι υψίστης σημασίας. Η ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης μέσω δεδομένων και αναλύσεων, με την παράλληλη συμβολή των κατοίκων (βασική αρχή του συμμετοχικού σχεδιασμού), αποτελεί την βάση για την μελέτη και οργάνωση της πολιτικής προστασίας απέναντι σε φυσικά φαινόμενα.
- ● Όσον αφορά τις πυρκαγιές, δεν έχει μοναδική σημασία ο λόγος που προέκυψε μια πυρκαγιά, καθώς πλέον, ακούγονται πολλές θεωρίες για ανεμογεννήτριες, ανθρώπινο λάθος, εκκαθάριση οικοπέδων για δόμηση κ.α. Όμως, η ορθή προετοιμασία δείχνει την σοβαρότητά μας. Ο καθαρισμός των δασών και οι ζώνες πυροπροστασίας είναι μερικά από αυτά, καθώς και η ενίσχυση της πυροσβεστικής, είτε με μηχανοκίνητα μέσα, είτε με ανθρώπινο δυναμικο, είτε με εκπαίδευση για την δασοπυρόσβεση. Παράλληλα, όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία, η δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, δασικών δρόμων πρόσβασης οχημάτων και η πλήρης στάση για την αντιμετώπιση του δάσους ως πηγή ζωης, θα αποτελούσαν εργαλεία πρόληψης ζωτικής σημασίας, τα οποία θα μπορούσαν να συνδυαστούν με εργαλεία νέων τεχνολογιών, όπως drones, πύργοι επιτήρησης με έξυπνες κάμερες κτλ. Η πρόληψη δεν γίνεται να αναφέρεται μόνο όταν καιγόμαστε, υπάρχουν λύσεις που συνδράμουν σε αυτό.
- ● Τέλος, καλό θα ήταν να γίνεται ανανέωση των μελετών για τις πλημμύρες έπειτα από κάθε μεγάλη πυρκαγιά. Η αλλαγή στις καλύψεις γης επηρεάζει άμεσα την επιφανειακή απορροή και πρέπει να αποτυπώνεται. Την στιγμή που έχουμε ένα πρόγραμμα σαν το Copernicus που βγάζει αποτελέσματα με επαρκή ακρίβεια εντός 2 εβδομάδων από το πέρας μιας πυρκαγιάς, οφείλουμε να το αξιοποιούμε και για τις πλημμύρες. Αυτή η τεχνοκρατική προσέγγιση μαζί με τα στοιχεία που συλλέγουμε σε τοπικό επίπεδο από τις αντίστοιχες υπηρεσίες και τους κατοίκους, θα αποτελέσουν σημαντικό παράγοντα για να αποφευχθούν ή να μειωθεί ο αντίκτυπος σε γεγονότα σαν αυτά που βλέπουμε στην Θεσσαλία.
Ελπίζω σε μια σωστή οργάνωση του Δήμου μας ως προς τον σχεδιασμό ανθεκτικότητας, ώστε να είναι ασφαλής στις καταστροφές, περιβαλλοντικές ή όχι, το οποίο αποτελεί μια από τις βασικές αρχές ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού μιας πόλης.
Κωνσταντίνος Νικολάου
Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής ΑνάπτυξηςΥποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος με τον συνδυασμός Ορίζοντες #ΟριΖω_το_Μελλον