Οι κίνδυνοι μιας συνήθειας που δύσκολα κόβεται
Από το 1988, η 31η Μαΐου τιμάται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, με σκοπό να υπενθυμίσει στο ευρύ κοινό τις βλαβερές επιπτώσεις του καπνού στον ανθρώπινο οργανισμό. Σύμφωνα με τα στοιχεία του οργανισμού, το κάπνισμα στοιχίζει ετησίως τη ζωή σε περίπου 8 εκατομμύρια ανθρώπους, όπου περιλαμβάνονται και 1.2 εκατομμύρια θανάτων μη καπνιστών, που όμως εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα.
Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει περισσότερες από 4000 χημικές ουσίες, εκ των οποίων οι 60 τουλάχιστον είναι καρκινογόνες. Πολλές από αυτές, όπως το μονοξείδιο του άνθρακα, η νικοτίνη, η πίσσα, η αμμωνία, η ακετόνη, το κάδμιο και η φορμαλδεΰδη είναι δηλητηριώδεις και τοξικές για τον ανθρώπινο οργανισμό. Η πίσσα που περιέχουν τα τσιγάρα αποτελεί μίγμα χημικών ουσιών που προάγουν την έναρξη της καρκινογένεσης, κυρίως στο αναπνευστικό σύστημα. Βάσει επιστημονικών δεδομένων, ο κίνδυνος εμφάνισης πληθώρας νοσημάτων που οφείλονται στο κάπνισμα είναι ανάλογος της αυξητικής έκθεσης στον καπνό, των ετών της καπνιστικής έξης, του είδους των καπνικών προϊόντων, καθώς και της πιθανής έκθεσης σε παθητικό κάπνισμα.
Έχει υπολογιστεί, ότι κάθε τσιγάρο που καπνίζεται αφαιρεί κατά μέσο όρο 5 λεπτά από τη ζωή του καπνιστή. Έχει επίσης υπολογιστεί ότι κάθε 6 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος πεθαίνει εξαιτίας του καπνίσματος και της έκθεσης στο παθητικό κάπνισμα.
Ο εθισμός στη νικοτίνη είναι πολύ ισχυρός και αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για τη διακοπή του καπνίσματος παρά τις προσπάθειες των καπνιστών.
- Το 90% των καπνιστών γνωρίζουν τις βλαπτικές επιδράσεις του καπνίσματος στην υγεία τους
- Το 70% των καπνιστών θα ήθελαν να διακόψουν το κάπνισμα
- <7% των ατόμων που επιχειρούν να διακόψουν το κάπνισμα με δική τους πρωτοβουλία εξακολουθούν να μην καπνίζουν μετά από 1 έτος διακοπής
- Οι καπνιστές κάνουν κατά μέσο όρο 6-9 απόπειρες διακοπής προτού ελευθερωθούν τελικά από τη χρήση καπνού
- Η επιλογή της δοκιμής της νικοτίνης γίνεται τυπικά στην εφηβική ηλικία
- Το κάπνισμα αρχίζει σαν πράξη ανταρσίας – ανεξαρτητοποίηση από τους γονείς και το οικογενειακό περιβάλλον
- Η εικόνα του εαυτού τους που επιθυμούν να δώσουν με το κάπνισμα τα νεαρά άτομα υπερνικά τις τοξικές επιδράσεις της νικοτίνης
Ορισμένα άτομα παρασύρονται στο κάπνισμα επειδή δε θεωρούν τον εαυτό τους επιτυχημένο σύμφωνα με τα κοινωνικά και προσωπικά τους πρότυπα
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση
- Μειωμένη ψυχολογική ευεξία
- Υπερβολικό σωματικό βάρος
- Φτωχή απόδοση (π.χ. στις ακαδημαϊκές επιτεύξεις)
- Οι καπνιστές χρησιμοποιούν τη νικοτίνη σαν είδος αυτοθεραπείας (για να μειωθεί το κοινωνικό άγχος και να ξεπεραστούν οι αρνητικές συγκινήσεις και οι κοινωνικές αντιξοότητες)
- Άλλος λόγος είναι η προσπάθεια ελέγχου του υπερβολικού σωματικού βάρους
- Οι καπνιστές ζυγίζουν κατά μέσο όρο 2,27-4,54 κιλά λιγότερο από τους μη καπνιστές
- Κατά την περίοδο που επιχειρείται η διακοπή του καπνίσματος, το βάρος αυξάνεται αντίστοιχα και πολλές φορές περισσότερο
- Κατά κανόνα, οι καπνιστές προέρχονται από περιβάλλον που ευνοεί το κάπνισμα (γονείς, αδέλφια, φίλοι)
- Τα άτομα που καπνίζουν μαζί (π.χ. σύζυγοι, φίλοι, συνάδελφοι) αναπτύσσουν ειδική νοοτροπία σχετική με το κάπνισμα (ανταλλαγή, προσφορά και αποδοχή τσιγάρων) Þ συνέχιση του καπνίσματος και ανάπτυξη εξάρτησης
Οι καπνιστές που επιθυμούν να διακόψουν το κάπνισμα και να διαφυλάξουν την υγεία τους θα πρέπει να επισκέπτονται συχνά τον Πνευμονολόγο τους ώστε να γνωρίζουν την πορεία της υγείας τους.
Καλό και δροσερό καλοκαίρι χωρίς καπνούς…
ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΠΑΠΑΛΕΥΘΕΡΗΣ MD–MSc
ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ-ΦΥΜΑΤΙΟΛΟΓΟΣ