Του Χρίστου Γ. Ρώμα
Ο αρχαίος κόσμος με την πίστη του σε είδωλα ή σε φιλοσοφικές θεωρίες δεν κατόρθωσε ποτέ να ικανοποιήσει τις βαθύτερες εφέσεις του ανθρώπου ή να συνειδητοποιήσει το νόημα της ύπαρξης και το σκοπό της ζωής. Και αυτό ήταν επόμενο, γιατί τα είδωλα ήταν άψυχες ή ανύπαρκτες οντότητες, ενώ ο φιλοσοφικός στοχασμός δεν είχε ούτε το κύρος ούτε τη βεβαιότητα της απόλυτης αλήθειας.
Αυτό, λοιπόν, το ανικανοποίητο του αρχαίου κόσμου το διαπιστώνουμε σε πολλούς αρχαίους λαούς, κατ’ εξοχήν όμως στους Έλληνες. Ενδεικτικά και μόνο μπορούμε να σταθούμε στο «εν οίδα, ότι ουδέν οίδα (=ένα ξέρω, ότι δεν ξέρω τίποτα)» του Σωκράτη και στον βωμό που είχαν στήσει οι Αθηναίοι για τον Άγνωστο Θεό-και τον οποίο αντίκρυσε ο Απ. Παύλος, όταν είχε επισκεφθεί την Αθήνα.
Όπου, όμως, υπάρχει έλλειψη, εκεί γεννιέται και βαθύς ψυχικός πόθος για πλήρωσε. Και ο πόθος αυτός γίνεται προσδοκία και αναζήτηση. Και την έκφραση αυτής της προσδοκίας και της αναζήτησης θα διαπιστώσουμε μέσα από κείμενα των αρχαίων. Αρχίζουμε από τους Έλληνες. Πρώτος απ’ όλους ο Σωκράτης συμβουλεύει τον Αλκιβιάδη που πήγαινε να προσευχηθεί: «Είναι ανάγκη να περιμένουμε, ωσότου έλθει ο καιρός να μάθουμε πώς να συμπεριφερόμαστε στους θεούς και στους ανθρώπους» (Πλάτωνος Αλκιβιάδης Β’, 13,150), Στην Απολογία του, εξάλλου, στρέφεται στους δικαστές και τους λέει: «Στον υπόλοιπο βίο σας θα συνεχίσετε να κοιμάσθε, εκτός αν ο Θεός, φροντίζοντας για σας, θα σας στείλει κάποιον Άλλο».
Στην «Πολιτεία» πάλι ο Πλάτων μιλάει με λόγια προφητικά για τον δίκαιο άνθρωπο, ο οποίος θα μαστιγωθεί, θα ριχθεί στις φυλακές, θα του κάψουν τα μάτια-και αφού δοκιμάσει όλους τους εξευτελισμούς, θα καρφωθεί σε ξύλο.
Η περικοπή αυτή φέρνει στο νου μας τη σχετική με τα Πάθη του Χριστού προφητεία του Ησαϊου (8ος αιώνας π.Χ.).
Αλλά και ο μεγάλος τραγικός ποιητής Αισχύλος στην τραγωδία «Προμηθεύς Δεσμώτης» παρουσιάζει τον ήρωά του να προλέγει ότι ελευθερωτής του θα είναι ένας «γιος Θεού και Παρθένου». Και ο Ερμής του απαντά: «Μην περιμένεις τέλος των βασάνων σου, ώσπου να βρεθεί κάποιος θεός, που θα θελήσει να πάρει επάνω του τα πάθη τα δικά σου-και αντί για σένα θα κατεβεί στον σκοτεινό Άδη και στα ζοφερά βάθη του Ταρτάτου» (στ. 1026).
Την ίδια προσδοκία είχαν και οι Ρωμαίοι. Έτσι, ο Βεργίλιος στην τέταρτη «εκλογή» του προφητεύει ότι θα γεννηθεί «θείο βρέφος» από θεό και παρθένο. Κατά τη ζωή και τη δύναμή του, για να πανηγυρίσει το ωραίο αυτό γεγονός, ενώ με προφητική ενόραση βλέπει το αθώο μειδίαμα του βρέφους και την ευτυχισμένη μητέρα του να το κρατεί στην αγκαλιά της!
Αλλά και οι λαοί της Ανατολής, όπως οι Βαβυλώνιοι, οι Ινδοί, οι Εβραίοι και οι Κινέζοι αναμένουν Θεό Λυτρωτή και Σωτήρα. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του Σιντάρτα Γκοτάμα, δηλαδή του Bούδα, ο οποίος τονίζει προφητικά: «Μετά από πεντακόσια χρόνια η δική μου διδασκαλία θα χρεοκοπήσει», σαν να είχε προαισθανθεί το συγκλονιστικό γεγονός που επακολούθησε. Ας σημειωθεί ότι ο Βούδας έζησε τον 5ο αιώνα π.Χ.
Και ο μεγάλος επισκέπτης ήρθε. Ο Κύριός μας έλαβε το ανθρώπινο σκήνωμα, όταν έφτασε «το πλήρωμα του χρόνου». Με τη γέννησή Του στη φτωχική φάτνη της Βηθλεέμ η ιστορία διχάζεται σε προ Χριστού και μετά Χριστόν εποχή, ενώ στην πρόσκλησή Του: «Δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι…» απαντούν όλοι οι νοσταλγοί μιας ανώτερης ζωής, μακριά από τις συμβατικότητες και την υλιστική καθημερινότητα της εποχής τους. Ιδιαίτερα τρέχουν κοντά του όσοι έχουν πληγεί από τα βέλη της ανθρώπινης υποβάθμισης και της αδικίας: οι δούλοι, που αποτελούσαν ένα αισχρό παιχνίδι στα χέρια των κυρίων τους. Οι γυναίκες και τα παιδιά, που κανένας νόμος δεν τα προστάτευε από την ελεύθερη βούληση του παντοδύναμου πατέρα.
Στο εξής, τέλος, τρέχουν και θα τρέχουν κοντά Του οι πιστοί κάθε εποχής μέσα στους αιώνες. Τρέχουν κοντά Του και θα τρέχουν οι μάρτυρες, οι όσιοι, οι άγιοι και όλοι όσοι εγκολπώνονται την άπειρη Αγάπη Του και προσδοκούν την Αιώνια ζωή μέσα στη Βασιλεία Του.