γράφει ο Γιώργος Παπαθανασίου,
τελειόφοιτος τμήματος Επικοινωνίας & ΜΜΕ, Πανεπιστημίου Αθηνών
Καθώς βρισκόμαστε στον 6ο μήνα της πανδημίας του Covid-19 και μετρώντας ήδη κάτι περισσότερα από 23 εκατομμύρια κρούσματα και πάνω από 800.000 θύματα διεθνώς, ο διαχωρισμός μεταξύ θύτη και θύματος έχει χάσει πλέον παντελώς το νόημα του. Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες μιας “παρέλασης” αριθμών, κρουσμάτων, οδηγιών και περιορισμών, γεγονός που καθιστά παγιωμένη την ανθρωπιστική κρίση ως κάτι παραπάνω από υγειονομική. Οι κοινωνίες σε όλες τις άκρες της Γης έχουν αποπροσανατολιστεί, αναδεικνύοντας στο προσκήνιο τις εγγενείς κακές συνήθειες. Μέσα σε αυτό το κλίμα δημιουργούνται αφορμές για κάθε είδους πόλωση, αντιπαλότητες, αψιμαχίες και κοινωνικές προστριβές.
Στην Ελλάδα, οι κοινωνικές έριδες αποτελεί μάλλον το εθνικό μας…σπορ, μιας και ποτέ δεν εξαλείφθηκε η κοινωνική ταμπέλα -Βενιζελικοί και Αντιβενιζελικοί, Ακροδεξιοί, Χουντικοί και Αριστεροί κ.α.-.Η πολωμένη και ταυτόχρονα πολωτική επικοινωνία βρίσκει πάντα μια μικρή σχισμή για να απελευθερώσει τοξικές έριδες ανάμεσα στο λαό, μετατρέποντας τους πολίτες σε ακόμα πιο εύκολα χειραγωγήσιμα και πολιτικά απαθή πιόνια.
Η νέα τάση που παρατηρείται στη νέα κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα είναι η διάκριση ανάμεσα στους μασκοφόρους και στους αρνητές της μάσκας. Ουσιαστικά πρόκειται για μια αυτόματη λειτουργεία που λαμβάνει χώρα εντός των ομάδων που έχει σκοπό την διαιώνιση μιας ταξικής αντιπαράθεσης. Η τάση αυτή βρίσκει πρόσφορο έδαφος στην «δημοκρατική λειτουργία» των social media καθώς αυτά παρέχουν ένα ενιαίο πεδίο για μαζική πληροφόρηση, επιτήρηση του κοινωνικού γίγνεσθαι, σχολιασμό και χωροχρονική αμεσότητα. Ας μην τρέφουμε αυταπάτες, αυτό που άλλοτε ονομάζαμε «κοινή γνώμη» που λάμβανε χώρα στα καφενεία, πλέον έχει μετατοπιστεί στις κοινωνικές δικτυώσεις που παρέχει το Internet.
Εντός του ακανόνιστου αυτού χώρου δημιουργούνται διάφορες φαντασιακές κοινότητες που πάντα μας κάνει να ξεχωρίζουμε από τους άλλους. Η διάκριση του «εμείς» από το «αυτοί» κυριαρχεί στην πολωτική επικοινωνία, δημιουργώντας διάφορες αρένες κοινωνικής δράσης οι οποίες καθιστούν την εκάστοτε κρίση ως κύριο ζήτημα στην «ατζέντα» της κοινωνίας αλλά και των ΜΜΕ.
“Η απροβλημάτιστη χρήση του ιατρογενούς όρου «κρίση» εξυπονοεί (και υποκρύπτει συνάμα) μια ιδεώδη ή «φυσιολογική» συνθήκη οργάνωσης, διαμεσολάβησης και εκπροσώπησης κοινωνικών συμφερόντων από τα κόμματα, τις κυβερνήσεις κ.λπ. έτσι, ώστε κάθε τι έξω από αυτή να συνιστά παρέκκλιση ή παθογένεια. Αντί όμως της «κρίσης» θα μπορούσε να χρησιμοποιηθούν οι λέξεις «μετεξέλιξη», «αλλαγή», «μετασχηματισμός» ή «μεταβολή» και κατ’ αυτόν τον τρόπο να ορισθεί διαφορετικά η κατάσταση. Ας μη ξεχνάμε, στην πολιτική οι λέξεις είναι όπλα στον αγώνα για την εξουσία και ο ορισμός ενός γεγονότος ή μιας συλλογικής εμπειρίας ευνοεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τα συμφέροντα μιας ομάδας, προνομιούχου ή μη. Η χρήση της «κρίσης» συνήθως φοβίζει και συσπειρώνει”, όπως πολύ εύστοχα αναφέρει ο καθηγητής κ. Νίκος Δεμερτζής στις σημειώσεις του περί πολιτικού κυνισμού.
Όπως σε κάθε κρίση, έτσι και τώρα, αυτό που έχει σημασία δεν είναι οι αριθμοί και οι δείκτες, αλλά το πως οι κοινωνίες θα συνεργαστούν για ένα πλαίσιο αρμονικής ισορροπίας των αντίρροπων δυνάμεών της. Η αλληλεγγύη και η κατανόηση πρέπει να είναι συνθήματα που θα διέπουν τις σχέσεις σε τέτοιο βαθμό ώστε να εξομαλυνθεί το χάος του μετασχηματισμού που διενεργείται κατά τη διάρκεια πάσης φύσεως κρίσεων. Μέσα σε αυτό το κλίμα ο καθένας οφείλει να αναλάβει τον ρόλο που του αναλογεί και να μην παρασύρεται σε πάσης φύσεως εύκολες απαντήσεις που ξυπνούν μια πλανημένη αντίσταση.