του Νίκου Σαμούρη, Οικονομολόγου
Επι χρόνια έσπαγα το κεφάλι μου διερωτώμενος γιατί ρε γαμωτο μου να μην μπορούμε σαν χώρα να παράξουμε αεροπλάνα, αυτοκίνητα, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, κάποιο μηχάνημα έστω ένα τρακτέρ, ένα σκαφτικό ή ένα αλυσοπρίονο. Είμαστε χαζοί σαν λαός -απάντηση όχι, είμαστε αμόρφωτοι- απάντηση όχι, είμαστε λαός χωρίς επιχειρηματικό πνεύμα -απάντηση σαφώς όχι.
Τι να φταίει και δεν έχουμε βιομηχανία; Όλα τα παραπάνω προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας τα εισάγουμε -και τι εξάγουμε: μερικούς τόνους λάδι χύμα, αποξηραμένα σύκα, αγγούρια, ροδάκινα, λίγο τσιμέντο και αρδευτικούς σωλήνες δηλαδή προϊόντα χωρίς διεθνή επωνυμία, με μεγάλο όγκο και πολύ χαμηλή προστιθέμενη αξία. Οπα, ξέχασα την ‘βαριά’ μας βιομηχανία τον Τουρισμό που συνεισφέρει άμεσα και έμμεσα κοντά στο 30% όλου του ετήσιου πλούτου της χώρας και την ποντοπόρο ναυτιλία μας με συνεισφορά κοντά στο 10% αλλά με ασήμαντη επίπτωση στην απασχόληση (και οι δυο κλάδοι λογίζονται σαν εξαγωγές).Να λοιπόν ποια είναι η αιτία που δεν μπορούμε να κατασκευάσουμε όχι αυτοκίνητα αλλά ούτε λάστιχα για ποδήλατα. Επί χρόνια δημιουργήσαμε ένα μονόπλευρο παραγωγικό μοντέλο στηριζόμενοι στρεβλά στην θεωρεία του συγκριτικού ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος της χώρας. Αλλά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των έξυπνων χωρών δεν κληρονομούνται, δημιουργούνται και αναπτύσσονται πολύπλευρα από τους λαούς και τους ηγέτες τους που τα παραδίδουν εμπλουτισμένα στις επόμενες γενιές.
Εμείς από τύχη και μόνο βρεθήκαμε να έχουμε πασίγνωστους παππούδες όπως ο Σωκράτης, ο Περικλής, ο Αριστοτέλης, ο Μεγαλέξανδρος και να κατοικούμε πάνω σε εδάφη και βράχια που τα λούζει ο ήλιος όλο τον χρόνο και περιβάλλονται από ζεστά καταγάλανα νερά. Με εξασφαλισμένη πελατεία από τα πέρατα του κόσμου καταντήσαμε με σταδιακό σχεδόν τεμπέλικο τρόπο, έθνος ξενοδόχων και ‘παροχοι υπηρεσιών’, νοικιάζοντας μέχρι και αχούρια χωρίς στέγη με θέα τον έναστρο ουρανό. Το 30% του ελληνικού επιχειρείν ασχολείται με το πως θα κάνει την καλοκαιρινή αρπαχτή για να περάσει άνετα και αραχτά τον χειμώνα.
Η δεκαετής οικονομική κρίση και ο κορονοιος δημιούργησαν τις συνθήκες για να αποκαλυφθεί πόσο ρηχή και ευάλωτη είναι η ελληνική οικονομία εξαιτίας αυτής της ‘μονοκαλλιέργειας’ όπως εσχάτως αποκαλείται το παραγωγικό μας μοντέλο.Και οι πολιτικοί εκτός του να σπαταλούν αλόγιστα τα δημοσιονομικά αποθέματα της χώρας, χρεώνοντας και τα αγέννητα, τι έκαναν τόσα χρόνια? Πως διαχειρίστηκαν τα ‘μπακέτα’ και τον πακτωλό των Κοινοτικών χρηματοδοτήσεων που υποτίθεται ήταν σχεδιασμένα και προορισμένα για τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής οικονομίας? Θα σας έλεγα τι έκαναν αλλά σέβομαι την σοβαρότητα του πονήματος – αρκεί να αναφέρω ότι ακόμα και σε αυτή την συγκυρία τους βλέπουμε να φωτογραφίζονται με καμάρι δίπλα σε επιχειρηματίες που θα επενδύσουν σημαντικά ποσά σε ποιους κλάδους λέτε – μα φυσικά στον κλάδο του τουρισμού και της αναψυχής (Ελληνικό, Κασσιόπη, Φαλιρακικλπ).
Και όσοι από τους ξένους ‘επενδυτάς’ έρχονται να επενδύσουν στην Ελλάδα σε άλλους κλάδους, αυτοί στην ουσία είναι κερδοσκοπικά κοράκια που δεν δημιουργούν μια παραγωγική μονάδα από την αρχή με τις αντίστοιχες θέσεις απασχόλησης, αλλά αγοράζουν με δάνεια από ελληνικές τράπεζες χρεωκοπημένες επιχειρήσεις μπιρπαρα για να τις πουλήσουν (αποεπενδυοντας) σε μερικά χρόνια στην διπλάσια τιμή αφού τις έχουν ξεζουμίσει και απολύσει το μισό προσωπικό.
Αυτό είναι το αναπτυξιακό μοντέλο που θα μας βγάλει από την κρίση και θα οδηγήσει εμάς και τις επόμενες γενιές στο να συγχρονιστούμε με τις αναπτυγμένες οικονομικά κοινωνίες ; Φυσικά όχι, ειδικά σε μια χώρα που είναι δημοσιονομικά χρεοκοπημένη, με γερασμένο και κουρασμένο από τις αλλεπάλληλες κρίσεις πληθυσμό και με τα φωτεινά μυαλά της ξενιτεμένα. Όμως μέσα από τις κρίσεις υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες ανάταξης είτε αυτές αφορούν άτομα είτε ολόκληρους λαούς. Και για εμάς σαν λαός η ευκαιρία είναι τώρα. Και κρύβεται σε μια και μόνο πρόταση: συμμετοχή στην συντελούμενη σήμερα παγκοσμίως 4η βιομηχανική επανάσταση μέσω των νέων τεχνολογιών και της συνεχώς αυξανόμενης παραγωγικότητας στους τομείς που θα επιλέξουμε να εξειδικευτούμε.
Δυστυχώς η χώρα αποβιομηχανοποιήθηκε τα τελευταία 40 χρόνια (κυρίως την δεκαετία του ‘80) ως συνέπεια της ραγδαίας αύξησης του μισθολογικού κόστους σε σχέση με την αξία των παραγόμενων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας. Ενώ τα άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας, και σχεδόν σε όλους τους κλάδους παραγωγής επικέντρωναν τις προσπάθειες τους στην ενίσχυση της παραγωγικότητας τους, εμείς δημιουργούσαμε ένα στρατό αντιπαραγωγικών δημοσίων υπαλλήλων και δημοσίων υπεργολάβων με υψηλό μισθολογικό κόστος, με παράλληλη στροφή από την παραγωγή και μεταποίηση διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων σε αναπτυξιακά μοντέλα που στηρίζονταν στις υπηρεσίες και την κατανάλωση με δανεικά.
Με την δεκαετή κρίση να έχει συντελέσει στην αποκατάσταση του μισθολογικού κόστους σε ανταγωνιστικά διεθνώς επίπεδα, με ένα εκπαιδευτικό σύστημα που αργά αλλά σταθερά δημιουργεί σύγχρονες σχολές στις τεχνολογίες αιχμής και με ένα τεράστιο χρηματοδοτικό πακέτο που θα εισρεύσει στην χώρα μέσω του Recovery Plan και του νέου ΕΣΠΑ ύψους περίπου €50 δις στα επόμενα 7 χρόνια είναι η χρυσή ευκαιρία της χώρας να βγάλει την ‘ποδιά του συμπαθέστατου Ζήκου’ και να πάρει ανταγωνιστική θέση δίπλα σε χώρες που θα πρωταγωνιστήσουν στην παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών που μέχρι πρότινος τα θεωρούσαμε επιστημονική φαντασία.
Ας αφήσουν λοιπόν την γκρίνια και την μιζέρια όλοι οι εμπλεκόμενοι σε αυτό το εγχείρημα (Κράτος, επιχειρήσεις, εργαζόμενοι, εκπαιδευτικά ιδρύματα) και ας δημιουργήσουν άμεσα τις συνθήκες προκειμένου να μην χάσουμε και αυτό το τραίνο που οδηγεί στον εκσυγχρονισμό και σε ένα αειφόρο και διαφοροποιημένο αναπτυξιακό μοντέλο που φυσικά θα σέβεται, θα διατηρεί και θα εκμεταλλεύεται συγχρόνως τα φυσικά και ιστορικά μας κληροδοτήματα.
Αλλιώς μια από τα ίδια, θα μας βαράνε παλαμάκια οι τουρίστες και εμείς θα φωνάζουμε έφτασεεεεε!!!