Αφιέρωμα
Όλοι οι Νόμοι που το οριοθετούν από το 1982 έως σήμερα
Επιμέλεια: Χρυσόστομος Δ. Σύρκος
Αλέκα Η. Σταματιάδη
Η έννοια του Ακαδημαϊκού ασύλου εισήλθε στην ελληνική Νομοθεσία με το άρθρο 2 του Νόμου 1268/1982 επί κυβερνήσεως του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου.
Το κείμενο του οποίου έχει ως εξής:
Νόμος 1268/1982
Άρθρο 2
Ακαδημαϊκές Ελευθερίες και Πανεπιστημιακό Άσυλο
- Η ακαδημαϊκή ελευθερία στη διδασκαλία και την έρευνα καθώς και η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών κατοχυρώνεται στα Α.Ε.Ι.
- Δεν επιτρέπεται η επιβολή ορισμένων μόνον επιστημονικών απόψεων και ιδεών και η διεξαγωγή απόρρητης έρευνας.
Παράγραφος 4. Για την κατοχύρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας, της ελεύθερης επιστημονικής αναζήτησης και της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, αναγνωρίζεται το Πανεπιστημιακό άσυλο.
Παράγραφος 5. Το Πανεπιστημιακό Άσυλο καλύπτει όλους τους χώρους των ΑΕΙ και συνίσταται στην απαγόρευση επέμβασης της δημόσιας δύναμης στους χώρους αυτούς χωρίς την πρόκληση ή άδεια του αρμόδιου οργάνου του ΑΕΙ όπως αναφέρεται στην συνέχεια.
Παράγραφος 6. (α). Το όργανο αυτό είναι τριμελές και αποτελείται από τον Πρύτανη ή τον νόμιμο αναπληρωτή του και ανά ένα εκπρόσωπο του Διδακτικού-Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ) και των φοιτητών.
(β) Ο εκπρόσωπος του Δ.Ε.Π. μαζί με ένα αναπληρωτή του είναι μέλη της Συγκλήτου και εκλέγονται από το σύνολον των συγκλητικών μελών του Δ.Ε.Π.
Ο εκπρόσωπος του Δ.Ε.Π. μαζί με έναν αναπληρωτή του είναι μέλη της Συγκλήτου και εκλέγονται από το σύνολο των φοιτητών και των συγκλητικών.
(γ) Το όργανο αυτό αποφασίζει μόνο με ομοφωνία των μελών του. Σε περίπτωση διαφωνίας συγκαλείται έκτακτα η Σύγκλητος του Α.Ε.Ι. την ίδια μέρα προκειμένου να αποφασίσει σχετικά. Η τελική απόφαση παίρνεται με πλειοψηφία των 2/3 του συνόλου των παρόντων.
Παράγραφος 7. Επέμβαση δημόσιας δύναμης χωρίς την άδεια του αρμοδίου οργάνου του ΑΕΙ επιτρέπεται μόνον εφ’ όσον διαπράττονται αυτόφωρα κακουργήματα ή αυτόφωρα εγκλήματα κατά της ζωής.
Παράγραφος 8. Οι παραβάτες των διατάξεων της παρ. 5 για το Πανεπιστημιακό Άσυλο τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών μετά από έγκληση του οργάνου της παραγράφου 6 της Συγκλήτου.
Επακολούθησε ο Νόμος 1404/1983 (Κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ Α. Παπανδρέου) που με το άρθρο 2 κατοχύρωνε το άσυλο στα Τ.Ε.Ι.
Νόμος 1404/1983
Άρθρο 2
Ακαδημαϊκές ελευθερίες και άσυλο
- Η ακαδημαϊκή διδασκαλία στα πλαίσια του προγράμματος και του περιεχομένου σπουδών καθεμιάς ειδικότητας, καθώς και η διακίνηση ιδεών στα ΤΕΙ είναι ελεύθερες. Η επιβολή ορισμένων μόνο επιστημονικών απόψεων και ιδεών απαγορεύεται.
- Όλα τα μέλη του ΤΕΙ είναι ελεύθερα να εκφράζονται μέσα από τα συνδικαλιστικά τους όργανα στα πλαίσια των αρχών και κανόνων που διέπουν τη λειτουργία των ΤΕΙ.
- α) Όλοι οι χώροι των ΤΕΙ καλύπτονται από το ακαδημαϊκό άσυλο, το οποίο αποσκοπεί στην κατοχύρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας, της ελεύθερης επιστημονικής αναζήτησης και της διακίνησης ιδεών συνίσταται στην απαγόρευση επέμβασης της δημόσιας δύναμης στους χώρους αυτούς, χωρίς την πρόσκληση ή την άδεια του αρμοδίου οργάνου του ΤΕΙ, που προβλέπεται από το άρθρο 7 του Νόμου αυτού.
β) Επέμβαση της δημόσιας δύναμης χωρίς την πρόσκληση ή την άδεια του αρμοδίου οργάνου επιτρέπεται μόνον εφόσον στους χώρους των ΤΕΙ διαπράττονται αυτόφωρα κακουργήματα ή αυτόφωρα εγκλήματα κατά της ζωής.
γ) Οι παραβάτες των διατάξεων της παραγράφου αυτής τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών, μετά από έγκληση του αρμοδίου οργάνου του άρθρου 7 ή της συνέλευσης του ΤΕΙ.
Άρθρο 7
Επιτροπή Ακαδημαϊκού Ασύλου
- Η Επιτροπή Ακαδημαϊκού Ασύλου (Ε.Α.Α.) είναι τριμελής και απαρτίζεται από τον Πρόεδρο του ΤΕΙ ή τον νόμιμο αναπληρωτή του ως πρόεδρο, ένα κοινό εκπρόσωπο του Εκπαιδευτικού Προσωπικού (Ε.Π.) και του Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού (Ε.Ε.Π.) και έναν εκπρόσωπο των σπουδαστών.
Οι εκπρόσωποι του Ε.Π. και του Ε.Ε.Π. και των σπουδαστών μαζί με τους αναπληρωτές τους εκλέγονται από τους εκπροσώπους του Ε.Π. και του Ε.Ε.Π. και των σπουδαστών αντίστοιχα, που μετέχουν στην συνέλευση του ΤΕΙ.
- Η Επιτροπή Ακαδημαϊκού Ασύλου (Ε.Α.Α.) μπορεί να ζητήσει ή να επιτρέψει την επέμβαση της δημόσιας δύναμης στους χώρους των ΤΕΙ. Στις περιπτώσεις αυτές η Ε.Α.Α. αποφασίζει μόνο με ομόφωνη απόφαση των μελών της. Σε περίπτωση διαφωνίας ή μη απαρτίας συγκαλείται έκτακτα το Συμβούλιο ΤΕΙ προκειμένου να αποφασίσει οριστικά. Η τελική απόφαση λαμβάνεται με πλειοψηφία των 2/3 του συνόλου των παρόντων.
Τα άρθρα αυτά όπως και το άρθρο 3 του Νόμου 1268/1982 καταργήθηκαν με το άρθρο 3 του Νόμου 3549/07 που παραθέτουμε.
Νόμος 3549/07 (Κυβέρνησης Κ. Καραμανλή)
Άρθρο 3
Ακαδημαϊκές Ελευθερίες και Ακαδημαϊκό Άσυλο
- Στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα κατοχυρώνεται η ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και διδασκαλία καθώς και η ελεύθερη έκφραση και διακίνηση των ιδεών.
- Δεν επιτρέπεται η επιβολή ορισμένων μόνον επιστημονικών απόψεων και ιδεών και η διεξαγωγή απόρρητης έρευνας.
- Το ακαδημαϊκό άσυλο αναγνωρίζεται για την κατοχύρωση των ακαδημαϊκών ελευθεριών και για την προστασία του δικαιώματος στη γνώση, τη μάθηση και την εργασία όλων ανεξαιρέτως των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας των ΑΕΙ και των εργαζομένων σε αυτά, έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να τα καταλύσει.
- Το ακαδημαϊκό άσυλο καλύπτει όλους τους χώρους του ΑΕΙ στους οποίους γίνεται εκπαίδευση και έρευνα. Οι χώροι αυτοί καθορίζονται με απόφαση και ευθύνη της Συγκλήτου για τα Πανεπιστήμια και της Συνέλευσης για τα ΤΕΙ. Δεν επιτρέπεται η επέμβαση δημοσίας δύναμης στους παραπάνω χώρους, παρά μόνον κατόπιν πρόσκλησης ή άδειας του αρμοδίου οργάνου του ιδρύματος και με την παρουσία εκπροσώπου της δικαστικής αρχής.
- Αρμόδιο όργανο για την πρόσκληση ή άδεια της προηγούμενης παραγράφου είναι το Πρυτανικό Συμβούλιο για τα Πανεπιστήμια και το Συμβούλιο και το Συμβούλιο για τα ΤΕΙ, με δικαίωμα ψήφου όλων των μελών τους. Τα όργανα αυτά συνέρχονται αμέσως αυτεπαγγέλτως ή μετά από καταγγελία. Τα αρμόδια όργανα αποφασίζουν κατά πλειοψηφία τηρουμένων των διατάξεων του Εσωτερικού Κανονισμού του οικείου Ιδρύματος και του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας.
- Επέμβαση δημόσιας δύναμης χωρίς την άδεια του αρμοδίου οργάνου του ΑΕΙ επιτρέπεται μόνον εφ’ όσον διαπράττονται αυτόφωρα κακουργήματα ή αυτόφωρα εγκλήματα κατά της ζωής.
- Οι παραβάτες των διατάξεων του άρθρου αυτού για το ακαδημαϊκό άσυλο τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι (6) μηνών μετά από έγκληση του αρμοδίου οργάνου της παραγράφου 5 του άρθρου αυτού ή της Συγκλήτου για τα Πανεπιστήμια και της Συνέλευσης για τα ΤΕΙ.
- Το άρθρο 2 του Ν. 1268/1982 καταργείται και τα άρθρα 2 και 7 του Ν. 1404/1983 καταργούνται.
Επακολούθησε ο Νόμος 4009/2011(Κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ Γ. Παπανδρέου-Υπουργός Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου).
Νόμος 4009/2011
Άρθρο 3
Ακαδημαϊκή Ελευθερία
- Στα ΑΕΙ κατοχυρώνεται η ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και την διδασκαλία, καθώς και η ελεύθερη έκφραση και διακίνηση ιδεών.
- Σε αξιόποινες πράξεις που τελούνται εντός των χώρων των ΑΕΙ εφαρμόζεται η κοινή νομοθεσία.
Επακολούθησε ο Νόμος 4485/2017 (Νόμος ΣΥΡΙΖΑ-Α. Τσίπρα, Υπουργός Παιδείας-Κ. Γαβρόγλου) ο οποίος ισχύει έως σήμερα.
Νόμος 4485/2017
Άρθρον 3
Ακαδημαϊκές ελευθερίες
- Στα ΑΕΙ κατοχυρώνεται η ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα, στην διδασκαλία, καθώς και η ελεύθερη έκφραση στη διακίνηση ιδεών.
Το ακαδημαϊκό άσυλο αναγνωρίζεται για την κατοχύρωση των δημοκρατικών αξιών και των ακαδημαϊκών ελευθεριών στην έρευνα και στη διδασκαλία, την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, την προστασία του δικαιώματος στην γνώση και τη μάθηση έναντι οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει.
- Επέμβαση δημοσίας δύναμης σε χώρους των ΑΕΙ επιτρέπεται αυτεπαγγέλτως σε περιπτώσεις κακουργημάτων, καθώς και εγκλημάτων κατά της ζωής και ύστερα από απόφαση του Πρυτανικού Συμβουλίου σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση.
Οι ανωτέρω περιορισμοί δεν ισχύουν για επεμβάσεις σε περιπτώσεις τροχαίων ατυχημάτων.
Η τροπολογία που κατέθεσε η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει ως εξής:
Ακαδημαϊκές ελευθερίες – Αναβάθμιση του ακαδημαϊκού ασύλου
- Στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (Α.Ε.Ι.) κατοχυρώνεται και προστατεύεται η ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και στην διδασκαλία, η οποία αποτελεί θεσμική εγγύηση της αδέσμευτης και απαραβίαστης επιστημονικής σκέψης, έρευνας και διδασκαλίας.
- Η ακαδημαϊκή ελευθερία καθώς και η ελεύθερη έκφραση και διακίνηση των ιδεών προστατεύονται σε όλους τους χώρους των Α.Ε.Ι., έναντι οποιουδήποτε προσπαθεί να τις καταλύσει ή περιορίσει.
- Εντός των χώρων των Α.Ε.Ι. οι αρμόδιες αρχές ασκούν όλες τις κατά νόμο αρμοδιότητές τους συμπεριλαμβανομένης της επέμβασης λόγω τέλεσης αξιοποίνων πράξεων.