[quote]Πλήρης Προστασία για τον Υγρότοπο, αποτελεί επιτυχημένο παράδειγμα δράσης των εθελοντών που κατάφεραν να προστατεύσουν ένα σπάνιο οικοσύστημα [/quote]
της Αλέκας Σταματιάδη*
Την εμφάνισή τους έκαναν την Δευτέρα 5 Σεπτεμβρίου επτά φλαμίνγκο στον υγρότοπο του Βουρκαρίου. Στις φωτογραφίες του Συντονιστικού Φορέα για την Προστασία του Υγροτόπου, φαίνονται δύο ενήλικα και πέντε φοινικόπτερα που γεννήθηκαν φέτος.
Προφανώς είναι πουλιά που διασπείρονται από τις αποικίες τους (η κοντινότερη είναι κοντά στη Σμύρνη) μετά την αναπαραγωγική περίοδο.
Γεννάνε μόνο ένα αυγό, οπότε δεν είναι οικογενειακή ομάδα(ενημέρωση εκ μέρους του Συντονιστικού Φορέα για την Προστασία του Βουρκαρίου)
*Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύθηκε στην ειδική έκδοση “Περιβαλλοντικά Νέα” του Συνεδρίου Περιβαλλοντικής Δημοσιογραφίας τον Ιούλιο 2016 στα Χανιά, διοργάνωσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου η συντάκτρια της Ε συμμετείχε εκπροσωπώντας το Πανεπιστήμιο Αθηνών
Η Αττική, πόσο μάλλον το δυτικότερο σημείο της, δεν είναι γνωστό για το φυσικό περιβάλλον παρά μόνο για την καταστροφική του πλευρά, όπως τη ρύπανση λόγω των βιομηχανικών μονάδων και των χώρων εναπόθεσης απορριμμάτων.
Ωστόσο, σε μια περιοχή λίγα λεπτά μόνο μακριά από την πρωτεύουσα της χώρας, κρύβεται ένας υγρότοπος, καταφύγιο για σπάνια άγρια πτηνά.
Εικόνες σπάνιας φυσικής ομορφιάς και ταυτόχρονα ένα σημείο καίριο για την επιβίωση σπάνιων ειδών πανίδας, υπάρχουν σε μια περιοχή τόσο κοντά στον αστικό ιστό και ταυτόχρονα σε βιομηχανικές μονάδες. Ερωδιοί, κύκνοι, φλαμίνγκο, αγριόπαπιες, μαυροκέφαλοι γλάροι και άλλα σπάνια είδη πουλιών βρίσκουν καταφύγιο στο Βουρκάρι, που συνορεύει στη νότια πλευρά με τη Χερσόνησο της Αγίας Τριάδας και προς τα δυτικά με το αεροδρόμιο της Αεροπορίας Στρατού.
Ο υγροβιότοπος του Βουρκαρίου είναι ο τρίτος μεγαλύτερος υγρότοπος της Αττικής και σταθμός ζωτικής σπουδαιότητας για τα πουλιά. Στην παράκτια ζώνη των Μεγάρων, ανάμεσα στην Πάχη και τη Σαλαμίνα σχηματίζεται ο αβαθής Όρμος του Βουρκαρίου.
Για δεκαετίες η υποβάθμιση ήταν διαρκής στο υδάτινο οικοσύστημα, καθώς στην ευρύτερη περιοχή υπήρχαν βιομηχανικές δραστηριότητες, αλλά και αυθαίρετες κατοικίες.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος προέβη στο πρώτο μέτρο προστασίας του υγρότοπου, αναστέλλοντας για 9 μήνες την έκδοση αδειών ανέγερσης οικοδομών, καθώς και εργασιών, με το σκεπτικό της σημασίας διατήρησης των οικοτόπων. Είναι γνωστό ότι για να προστατευθεί αυτό το σπάνιο τοπίο και οικοσύστημα είναι απαραίτητη η ένταξη των υγροτόπων της Αττικής στο κατάλληλο νομικό πλαίσιο, ώστε να κατοχυρωθούν ως τόποι σημαντικοί για τη βιοποικιλότητα, αλλά και ως ελεύθεροι χώροι.
Σήμερα, ο υγροβιότοπος αναμένεται να προστατευθεί και πλήρως τυπικά, μετά από προσπάθειες των κατοίκων της περιοχής και της τοπικής αυτοδιοίκησης με την υπογραφή ΦΕΚ κατόπιν και του υπογραφέντος Προεδρικού Διατάγματος.
Η περιοχή χαρακτηρίζεται και νομικά τυπικά πλήρως προστατευμένη, με κάθε δραστηριότητα, βιομηχανικές μονάδες, κατασκευές, κλπ., να απαγορεύεται ρητά. Αναμένεται έτσι και η αξιοποίηση της περιοχής, με την προσέλκυση επισκεπτών για παρατήρηση πτηνών και άλλες δράσεις περιβαλλοντικής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.
Η προστασία του υγροτόπου όμως δεν θεωρείτο αυτονόητο ως το προεδρικό διάταγμα του 2011. Το 1984 με Προεδρικό Διάταγμα το υδάτινο οικοσύστημα Βουρκαρίου χαρακτηρίστηκε ως «Βιομηχανική Ζώνη Ήπιας Όχλησης», δίχως να διενεργηθεί Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Επίσης, το 1994, το Βουρκάρι δεν περιλήφθηκε στην απογραφή των υγροτόπων της χώρας από το Εθνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων.
Αρκετές φορες απειλήθηκε με την κατασκευή και τη λειτουργία βιομηχανικών μονάδων ακόμα και το ενδεχόμενο εγκατάστασης μονάδας ηλεκτροπαραγωγής.
Οι κάτοικοι μέσω του Συντονιστικού Φορέα για την Προστασία του Βουρκαριου, επιμένοντας, προέβησαν σε διαμαρτυρίες, κινήσεις προς την κυβέρνηση, και άλλες παρεμβάσεις, προκείμενου να υπερασπιστούν την προστασία του υγροτόπου. Διεκδικώντας την προστασία του ιστορικού οικοσυστήματος, 13 σύλλογοι πολιτών ένωσαν τις δυνάμεις τους, προκειμένου να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Ο συντονιστικός Φορέας των Συλλόγων για την Προστασία του Βουρκαρίου μέχρι στιγμής πέτυχε με νομικούς αγώνες να ακυρώσει την εγκατάσταση δύο τσιμεντοβιομηχανιών στην περιοχή κι όπως εξηγεί ο κ. Στέργιος Τσαρτακλέας, μέλος του Φορέα για την Προστασία του Βουρκαρίου: «Προσφύγαμε στο ΣτΕ κατά της αδειοδότησης εργοστασίου ηλεκτροπαραγωγής στο Πέραμα Μεγάρων και η υπόθεση θα εξεταστεί τον Δεκέμβριο. Διότι η Νομαρχία Δ. Αττικής και ο Δήμος Μεγάρων κατέθεσαν εκπρόθεσμα τις ενστάσεις στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) για το εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής.
Κύριο αίτημά μας είναι η αλλαγή χρήσης γης στο Βουρκάρι και η κατάργηση του Αρθρου 41 του Ν. 3105/2003 περί τουριστικής εκτέλεσης, όπου αυθαίρετα έχει προσαρτηθεί χάρτης χαρακτηρισμού ως βιομηχανικής περιοχής, μιας έκτασης που εφάπτεται με τον πυρήνα της υγροτοπικής έκτασης. Ηδη είναι εγκατεστημένες σε ένα μικρό τμήμα του υγρότοπου αποθηκευτικές μονάδες κι εάν εξακολουθήσει να ισχύει ο νόμος, θα έρθουν κι άλλες βιομηχανίες και θα υποβαθμιστεί περαιτέρω υγρότοπος».
Με μελέτες όπως της ελληνικής ορνιθολογικής εταιρείας, και έρευνες πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, επιχειρηματολόγησαν υπέρ της προστασίας του υγροτόπου και σήμερα η δράση των πολιτών για το Βουρκάρι αποτελεί παράδειγμα επιτυχημένης έκβασης καθώς ο υγρότοπος πλέον προστατεύεται απολύτως.
Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι, πέρα από την οικολογική αξία του Βουρκαρίου, υπάρχει και η ιστορική, εφόσον στην τοποθεσία αυτή βρίσκονταν τα δύο αρχαία λιμάνια των Μεγάρων. Ενώ διασώζεται το «Τείχος της Μεγαρίδας», το οποίο ανεγέρθηκε την περίοδο 1820-1827 και είναι το μοναδικό ολοκληρωμένο σωζόμενο τείχος της περιόδου.